પોલી શબ્દનો અર્થ થાય છે અધિક માત્રા. પોલિસિસ્ટિક ડિમ્બગ્રંથિ સિન્ડ્રોમ (PCOS) ત્યારે થાય છે જ્યારે એક મહિલાનાં અંડાશયમાં કોઇ અલ્સર બને છે. પરીક્ષણમાં માલૂમ થયુ કે, દર પાંચમાંથી એક ભારતીય મહિલાને આ બીમારી થાય છે.
પોલીસિસ્ટિક ઓવરી સિન્ડ્રોમ એટલે કે PCOS વાસ્તવમાં એક હોર્મોનલ વિકાર છે જે ચયાપચય અને પ્રજનનની ક્ષમતાની એક સમસ્યા છે. આ બે કેસમાં થાય છે. સ્વસ્થ મહિલાઓમાં અંડાશય દર મહિને એક ઇંડુ આપે છે કાં તો તે ગર્ભ ધારણ કરે છે અથવા તો સામાન્ય માસિક ધર્મ ચક્રનાં રૂપમાં તે નીકળી જાય છે.
PCOS વાળી મહિલાઓમાં, તેમનું અંડાશય સંપૂર્ણપણે વિકસિત નથી થતું. તેમને નિયમિત ઓવુલેશન ચક્ર દરમિયાન ઇંડુ રિલીઝ કરવામાં સમસ્યા આવે છે. તેનાંથી માસિક અનિયમિત થઇ જાય છે.
આ બીમારી કેમ થાય છે? તેનું મૂળ કારણ હજુ સુધી શોધી શકાયું નથી. વિભિન્ન અધ્યયનથી માલૂમ થયું છે કે, આ બીમારી મુખ્યત્વે બે કારણે થાય છે એક તો મહિલાઓમાં આનુવાંશિક હોય છે અને એક તો તેમની જીવનશૈલીને કારણે. જો તેઓનાં ખોરાકમાં બેડ ફેટ વધારે હોય, બેઠાળુ જીવન હોય અને શરીરનું વજન વધારે પડતું હોય ગર્ભાશય પર ચરબીનાં થર હોય તો આવી મહિલાઓમાં PCOSની સમસ્યા જોવા મળે છે.
હેલ્થલાઇન વેબસાઇટ અનુસાર, ઘણાં જીન્સ પણ PCOS માટે કારણભૂત છે. કેટલાંક શોધકર્તાઓનાં મતે, મહિલાઓની લાઇફ સ્ટાઇલ આ બીમારીનું મુખ્ય કારણ હોય છે. ચરબીનું પ્રમાણ અને આનુવાંશિક બીમારી માટે જવાબદાર છે.
PCOS મોટાભાગે મહિલાઓમાં એન્ડ્રોજન અને પુરુષ હોર્મોનનું ઉચ્ચ સ્તર હોય છે. આ બીમારી મોટે ભાગે આંતરિક સમસ્યાઓ એન્ડ્રોજન વૃદ્ધિની સમસ્યા સાથે જોડાયેલી હોય છે.
જો PCOSનું ઇલાજ ન કરવામાં આવે કે તેમાં મોડું કરવામાં આવે તો, ડાયાબિટીસનાં દર્દીઓને ખુબ નુક્શાન થઇ શકે છે. અનિયમિત માસિક ધર્મ ગર્ભ રહેવામાં સમસ્યા પેદા કરી શકે છે. PCOS મહિલાઓમાં બાળક નહીં થવા પાછળનું એક મુખ્ય કારણ છે. જો તમને આનાં લક્ષણ છે તો, ડોક્ટરની સલાહ અવશ્ય લો.
ઇલાજ કેવી રીતે કરવો? એક વખત PCOS પકડાઇ જાય તે બાદ તેને રોકવાનાં ઘણાં ઉપચાર છે. ડોક્ટર્સ સામાન્ય રીતે ગર્ભ નિરોધક, મેટફોર્મિન, અને અત્યાધિક કિસ્સામાં સર્જરી સહિત ઘણી દવાઓ લેવાની સલાહ આપે છે.
આ ઉપરાંત, ઘર પર કેટલાંક વિશિષ્ટ ઉપાય કરીને PCOS પર કંટ્રોલ મેળવી શકાય છે. ઘણાં કિસ્સાઓમાં ડોક્ટર્સની સલાહ બાદ લાઇફ સ્ટાઇલમાં બદલાવ લાવીને આ બીમારી રોકી શકાય છે.
