Maha Shivaratri 2022: ભવનાથની તળેટીમાં દામોદર કુંડમાં 25 લાખ શ્રદ્ધાળુઓએ સ્નાન કર્યું

દીપિકા ખુમાણ, અમદાવાદ : હિન્દુ માન્યતાઓ અનુસાર પવિત્ર તળાવો પૈકીનું એક કુંડ એટલે દામોદર કુંડ, જે ભારતના ગુજરાતમાં જૂનાગઢ નજીક ગિરનાર પર્વતની તળેટીમાં આવેલું છે. હિન્દુ પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર તેને પવિત્ર માનવામાં આવે છે અને ઘણા હિન્દુઓ મૃતદેહોના અગ્નિસંસ્કાર પછી અસ્થિ-વિસર્જન અને સ્નાન કરવાનું પસંદ કરે છે, અહીં દામોદર કુંડમાં એવી માન્યતાને કારણે કે મૃતક આત્માઓને અહીં મોક્ષ મળશે. આ અંગે વાતચીત કરતા સુરતથી આવેલા સવિતાબેને જણાવ્યું કે તેઓ છેલ્લા 10 વર્ષથી અહી આવે છે અને જ્યારે દર્શન માટે આવે એ પહેલા મૃગીકુંડમાં સ્નાન કરે છે પછી આગળ મંદિર જઈએ છીએ. વર્ષોથી મહા શિવરાત્રીનો આ ક્રમ છે. આજે આ વર્ષે લગભગ 12 લાખથી પણ વધારે શ્રદ્ધાળુઓએ મૃગીકુંડમાં સ્નાન કરતા જોવા મળ્યા છે.

મૃગીકુંડની ખાસિયત - 50 ફૂટ પહોળો 5 ફૂટ ઊંડો અને 257 ફૂટ લાબો મૃગીકુંડ સારી રીતે બંધાયેલા ઘાટથી ઘેરાયેલું છે. ગિરનાર ડુંગરો ઉપર જવા માટેના પગથિયા દામોદર કુંડથી શરૂ થાય છે. અહીં વૈષ્ણવ પરંપરા દ્વારા શ્રી દામોદરજીની સેવા સંપ્રત-યુગમાં કરવામાં આવી રહી છે. શ્રી દામોદરજી ગિરી નારાયણ બ્રાહ્મણ સમુદાય અને અન્ય કેટલાક સ્થાનિક સમુદાયોના ઇષ્ટદેવ છે. પરંપરાગત માન્યતા મુજબ, ગિરી નારાયણ સમુદાય આશરે 12000 વર્ષ પહેલાથી અહીં રહે છે.

દામોદરા કુંડની નજીક, દામોદરજી મંદિરની પશ્ચિમ દિશામાં રેવતી કુંડ છે. કુંડ 52 ફૂટ લાંબો, 52 ફૂટ પહોળો અને 37 ફૂટ ઉંડો છે. કારણ કે અહીં ઉંડાણમાં ડૂબવું બધા માટે સલામત નથી. રાજા રાયવતની પુત્રી રેવતીએ તેણે પૃથ્વી યજ્ઞની આગમાંથી સ્વરૂપ ધારણ કર્યું હતું. એવું કહેવામાં આવે છે કે રાવતીએ ભગવાન બલરામ સાથે લગ્ન કર્યા બાદ રાવતા કાકુદમીએ દ્વારકા છોડી ગિરનાર ટેકરી પર સ્થળાંતર કર્યું હતું. આથી, ગિરનાર પર્વતને રૈવતચલ, રૈવતગીરી, રેવતક પર્વત તરીકે પણ ઓળખવામાં આવતો હતો અને જૂનાગઢનો પણ એ જ રીતે ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો હતો. મહાપ્રભુજીના બેથકજી રેવતી કુંડની નજીક સ્થિત છે.

એક વખત દામોદર યાત્રાળુની મુલાકાતે ગયા હતા, જ્યાં તેમણે શ્રીમદ ભાગવત મોકલ્યા હતા. શ્રી મહાપ્રભુજીની આ 64મી બેઠક છે. રેવતી કુંડની નજીક અન્ય પૌરાણિક સ્થળ છે, મુચુકુંડાની ગુફા. ગુફામાં ભગવાન શ્રીકૃષ્ણનું મંદિર છે, અને શિવલિંગ ભગવાન કૃષ્ણ દ્વારા સ્થાપિત કરવામાં આવ્યું છે. આ તે સ્થળ છે જ્યાં મહાન ગ્રીક યોદ્ધા રાજા, કલાયવન, જે ભગવાન શ્રીકૃષ્ણનો પીછો કરી રહ્યા હતા, ભારતીય મહાકાવ્ય મહાભારતમાં મુચુકુંડાની નજરથી માર્યા ગયા હતા.