જો ચાલુ ટ્રેને ડ્રાઈવર ઊંઘી જાય તો પણ અકસ્માત નહીં થાય! રેલવેની આ સિસ્ટમથી હશો અજાણ

નવી દિલ્હી: એવું માનવામાં આવે છે કે, ટ્રેનમાં મુસાફરી અન્ય માધ્યમો કરતાં વધુ સુરક્ષિત છે. જેના કારણે એક દિવસમાં કરોડો લોકો ટ્રેનમાં મુસાફરી કરે છે. ટ્રેન એક એવું માધ્યમ છે જેમાં અમીર અને ગરીબ બંને મુસાફરી કરી શકે છે. પરંતુ શું કોઈએ ક્યારેય વિચાર્યું છે કે જો ટ્રેન ચલાવતો ડ્રાઈવર ચાલતી ટ્રેનમાં સૂઈ જાય અથવા સૂઈ જાય તો શું થશે? જીવ જશે… કે જીવ બચી જશે.

કદાચ આ પ્રશ્ન તમારા મનમાં કોઈ ને કોઈ સમયે આવ્યો હશે. જો હા… તો અમે તમને જણાવી દઈએ કે, આવી સ્થિતિમાં શું થાય છે. પેસેન્જર કેરિયર ટ્રેનમાં લગભગ 1000 થી 1500 લોકો મુસાફરી કરે છે. આવી સ્થિતિમાં મુસાફરોની સુરક્ષાને લઈને ડ્રાઈવરની જવાબદારી વધી જાય છે.

જો આપણે ભારતીય રેલ નેટવર્ક વિશે વાત કરીએ, તો તે એટલું મોટું છે કે તે વિશ્વના સૌથી મોટા રેલ નેટવર્કની યાદીમાં ચોથા નંબરે આવે છે, જ્યારે તે એશિયામાં બીજા નંબરે આવે છે.

ઘણીવાર તમે ટ્રેનમાં મુસાફરી કરતી વખતે જોયું હશે કે ટ્રેનમાં બે ડ્રાઇવર હોય છે, આ બે ડ્રાઇવરની મદદથી હજારો મુસાફરો તેમના ગંતવ્ય સ્થાને પહોંચે છે. ટ્રેનના મુખ્ય ડ્રાઈવરને લોકો પાઈલટ અને તેના સહાયકને આસિસ્ટન્ટ લોકો પાઈલટ કહેવામાં આવે છે.

જો ટ્રેન ચલાવતી વખતે લોકો પાયલોટ નિદ્રાધીન થઈ જાય, સૂઈ જાય અથવા અસ્વસ્થ થઈ જાય, તો સહાયક લોકો પાઈલટ ટ્રેનની કમાન્ડ લે છે અને તેને આગલા સ્ટેશન પર લઈ જાય છે.

આ એક ડ્રાઇવરની વાત છે, પરંતુ જો બીજો ડ્રાઇવર એટલે કે આસિસ્ટન્ટ લોકો પાઇલટ પણ ઊંઘી જશે તો શું થશે. ટ્રેન પાટા પરથી ઉતરશે અથવા નોન-સ્ટોપ દોડશે? ગભરાવાની બિલકુલ જરૂર નથી, આ બેમાંથી કંઈ નહીં થાય… તમારા જીવનની સુરક્ષા માટે રેલવેએ ખૂબ જ ખાસ વ્યવસ્થા કરી છે.

આ માટે રેલવેએ ટ્રેનના એન્જિનમાં 'વિજિલન્સ કંટ્રોલ ડિવાઈસ' લગાવ્યું છે. ટ્રેનના એન્જિનમાં લગાવવામાં આવેલ આ ડિવાઈસ એ વાતને ધ્યાનમાં રાખે છે કે, જો ડ્રાઈવરે એક મિનિટ સુધી રિએક્ટ ન કર્યું હોય તો 17 સેકન્ડની અંદર ઓડિયો વિઝ્યુઅલ ઈંડિકેશન આવે છે. ડ્રાઇવરે તેને એક બટન દબાવીને સ્વીકારવું પડશે.

'વિજિલન્સ કંટ્રોલ ડિવાઈસ' રિએક્ટ ન કરે અથવા જો ડ્રાઇવર આ સંકેતનો પ્રતિસાદ આપતો નથી, તો 17 સેકન્ડ પછી સ્વચાલિત બ્રેકિંગ શરૂ થાય છે. આથી, ડ્રાઈવર જાગી જાય છે અને સતર્ક કરે છે.

જણાવી દઈએ કે, જ્યારે પણ લોકો પાયલટ ટ્રેન ચલાવે છે, ત્યારે તેણે થોડી જ વારમાં તેની સ્પીડ વધારવી અથવા ઓછી કરવી પડે છે. આ સિવાય હોર્ન પણ આપવાનું હોય છે. આમ કરવાથી ટ્રેનના એન્જિનમાં લાગેલી સિસ્ટમ સમજે છે કે લોકો પાયલટ જાગે છે અને ટ્રેન સંપૂર્ણ સલામતી સાથે આગળ વધી રહી છે. જો ટ્રેનનો પાયલોટ 1 મિનિટ સુધી કોઈ હિલચાલ ન કરે તો એન્જિનમાં લાગેલું ઉપકરણ સક્રિય થઈ જાય છે.