Marriages: હિન્દૂ સનાતન ધર્મમાં જણાવાયા છે લગ્નના 8 પ્રકાર, જાણો કઈ પદ્ધતિ છે સૌથી શ્રેષ્ઠ

પ્રજાપત્ય વિવાહ: આ પ્રકારના લગ્નમાં પિતા એ કહી પોતાની પુત્રીનું કન્યા દાન કરે છે, 'તમે બંને સાથે મળીને ગૃહસ્થ ધર્મનું પાલન કરો'. આ પ્રકારના લગ્નને પ્રજાપત્ય વિવાહ કહેવાય છે. મહર્ષિ યાજ્ઞવલ્ક્ય અનુસાર, આ પ્રકારના લગ્નથી જન્મેલા બાળકો ધર્મનિષ્ઠ હોય છે અને તેમની પેઢીઓની ખ્યાતિમાં વધારો કરે છે.

દેવ વિવાહ: દેવ વિવાહમાં, છોકરીની સંમતિથી તેણીને કોઈ ધાર્મિક હેતુ, સેવા અથવા મૂલ્ય માટે વરને સોંપવામાં આવે છે. આ પ્રકારના લગ્નમાં યુવતીની સંમતિ હોય છે, તેથી તેને શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે.

રાક્ષસ વિવાહ: જ્યારે કોઈ છોકરીનું બળજબરીથી અપહરણ કરવામાં આવે છે અને માર મારવામાં આવે છે અને લગ્ન કરવામાં આવે છે, ત્યારે તેને રાક્ષસ વિવાહ કહેવામાં આવે છે. લંકાપતિ રાવણે આ રીતે માતા સીતા સાથે લગ્ન કરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો, પરંતુ તે તેની ઝડપી અને અલૌકિક શક્તિને કારણે સફળ થઈ શક્યો ન હતો.

ગાંધર્વ વિવાહ: આ પ્રકારના લગ્નમાં કુદરતને સાક્ષી માનીને વર-કન્યા એકબીજાના ગળામાં માળા પહેરાવે છે અને પરસ્પર સંમતિથી લગ્ન પૂર્ણ થયાની જાહેરાત કરે છે. આ પ્રકારના લગ્નને ગાંધર્વ વિવાહ કહેવાય છે. તે આજના પ્રેમ લગ્નની તર્જ પર થાય છે.

બ્રહ્મ વિવાહ: કુળ અને ગોત્રને ધ્યાનમાં રાખીને, વૈદિક વિધિઓ અનુસાર વર-કન્યાના લગ્નને બ્રહ્મ વિવાહ કહેવામાં આવે છે. આ પ્રકારના લગ્નમાં કોઈ જબરદસ્તી નથી અને લગ્ન પહેલા વર-કન્યાની સંપૂર્ણ સંમતિ લેવામાં આવે છે. આ લગ્નનો શ્રેષ્ઠ માર્ગ માનવામાં આવે છે.

પૈશાચ વિવાહ: તેને વૈવાહિક સંસ્કારોનું સૌથી ખરાબ સ્વરૂપ માનવામાં આવે છે. આ પ્રકારના લગ્નમાં માનસિક રીતે નબળી, બીમાર, સગીર, નશામાં કે સૂતેલી યુવતીનું અપહરણ કરીને તેની સાથે શારીરિક સંબંધ બાંધવા દબાણ કરવામાં આવે છે. આ પછી તેની સાથે લગ્નની જાહેરાત કરવામાં આવે છે. આ પ્રકારના લગ્નને પૈશાચ વિવાહ કહેવામાં આવે છે.

અસુર વિવાહ: આ પ્રકારના લગ્નમાં, છોકરીના પિતાને લાલચ આપીને અથવા ધમકી આપીને, પુત્રી સાથે લગ્ન કરવા દબાણ કરે છે. આ પ્રકારના લગ્નમાં છોકરી અને તેના પરિવારના સભ્યોની કોઈ ઈચ્છા હોતી નથી, પરંતુ લગ્ન માટે તેમને બંધનકર્તા રહેવું પડે છે. આ પ્રકારના લગ્નને અસુર વિવાહ કહેવાય છે.

આર્ષ વિવાહ: આ લગ્નનો શ્રેષ્ઠ માર્ગ માનવામાં આવે છે. આમાં છોકરી અને પિતાની સંમતિ લીધા પછી લગ્નનો પ્રસ્તાવ મૂકવામાં આવે છે. આ પછી, વરરાજાનો પરિવાર ગાય અને બળદની 2 જોડી લઈને લગ્નની વિધિઓ સાથે છોકરીને વર સાથે વિદાય આપે છે. આ પ્રકારના લગ્નને આર્ષ વિવાહ અથવા ઋષિ વિવાહ પણ કહેવામાં આવે છે.