જ્યારે Bisleriના માલિકે કહ્યું હતું 'પાણી વેચીશ'; બધા હસ્યા હતા, આજે 1560 કરોડની બ્રાન્ડ

અમદાવાદઃ 'સમજદાર જાણે છે કે દરેક પાણીની બોટલ Bisleri નથી હોતી' ટીવીની જાહેરખબરમાં બિસલેરીની આ ટેગ લાઈન તો તમે સાંભળી જ હશે. જે સાંભળીને તમે પણ એવું સમજી ગયા હશો કે Bisleri ભારતમાં સૌથી ભરોસાપાત્ર અને નંબર 1 મિનરલ વોટર બ્રાન્ડ છે. જોકે આ સ્થાન સુધી પહોંચવા માટે અને આસમાનની ઊંચાઈઓ આંબવા સુધીની Bisleriની સક્સેસ સ્ટોરી ખૂબ જ પ્રેરિત કરવાવાળી છે.

Bisleriની સ્થાપના: બિસલેરી (Bisleri)ની સ્થાપના સૌથી પહેલા ઈટાલિયન બિઝનેસમેન Felice Bisleri એ ઇટલીના મિલાનમાં કરી હતી. જે બાદ વર્ષ 1921 માં Felice Bisleri ના મૃત્યુ પછી તેમના પારિવારિક ડૉક્ટર રોઝિઝ કંપનીના માલિક બન્યા. બિસલેરી શરૂઆતમાં મેલેરિયાની સારવાર માટે દવા બનાવતી હતી. આ સમય દરમિયાન કંપનીની મુંબઈમાં પણ શાખા હતી.

ભારતીય ઉદ્યોગપતિ ખુસરો સંતુકના પિતા ભારતમાં બિસલેરી કંપનીના કાયદાકીય સલાહકાર હતા અને ડૉ.રોઝિઝના ખૂબ સારા મિત્ર પણ હતા. ભારતમાં વધી રહેલી બિઝનેસ ડિમાન્ડને જોઈને ડૉ. રોઝિઝ કંઈક અલગ કરવા માગતા હતા, પછી તેમણે વિચાર્યું કે તેમનો બિસલેરી કોન્સેપ્ટ બિઝનેસ ભારતમાં પણ ખૂબ સફળ થઈ શકે છે.

ડૉ. રોઝિઝે ખુસરો સંતૂકને ભારતમાં 'બિસલેરી' ના વ્યવસાયને આગળ વધારવા માટે રાજી કર્યા. આ પછી વર્ષ 1965 માં ખુસરો સંતુક દ્વારા મુંબઈના થાણે વિસ્તારમાં 'બિસલેરી વોટર પ્લાન્ટ'ની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. ભારતમાં સૌપ્રથમ બ્રાન્ડેડ પાણી વેચવાની ફોર્મ્યુલા ડો. રોઝિઝ દ્વારા લાવવામાં આવી હતી અને પાણી વેચવાનો શ્રેય ખુસરુ સંતુકને જાય છે.

ભારતમાં જ્યારે બિસલેરી વોટર પ્લાન્ટ શરૂ થઈ રહ્યો હતો ત્યારે લોકોએ ખુસરો સંતુકને પાગલ ગણાવ્યા હતા અને કહ્યું હતું કે, 'ભારત જેવા દેશમાં 1 રૂપિયા આપીને પાણીની બોટલ કોણ ખરીદે, આ શું ધંધો છે? કારણ કે તે સમયે ભારતમાં 1 રૂપિયાની કિંમત ઘણી વધારે હતી. મુંબઈમાં પાણી વેચવાનું એક મુખ્ય કારણ એ હતું કે પછી તે સમયે મુંબઈના પાણીની ગુણવત્તા ઘણી ખરાબ હતી. તેથી જ બિસલેરીના માલિક ડૉ. રોઝિઝ લાગ્યું કે તેમનો બિઝનેસ ભારતમાં ચાલી શકે છે.

5 સ્ટાર હોટલ અને મોંઘી રેસ્ટોરન્ટમાં વેચાઈ: બિસલેરીએ શરૂઆતમાં ભારતીય બજારમાં તેના બે ઉત્પાદનો બિસલેરી વોટર અને બિસલેરી સોડા લોન્ચ કર્યા હતા. બિસલેરીની આ બંને પ્રોડક્ટ્સ માત્ર 5 સ્ટાર હોટલ અને મોંઘી રેસ્ટોરાંમાં જ ઉપલબ્ધ હતી. બાદમાં ધીમે-ધીમે આ પ્રોડક્ટ્સ સામાન્ય લોકોને પણ મળવા લાગી. પરંતુ લોકો પાણી કરતાં સોડા વધુ ખરીદતા હતા. આવી સ્થિતિમાં બિસલેરી પાણી વેચવામાં વધુ સફળતા મેળવી શકી નહીં. આ કારણે ખુસરો સંતુક આ બ્રાન્ડ્સને આગળ ચલાવવા માંગતા ન હતા.

પાર્લે એ ખરીદી બિસલેરી: બિસલેરી વોટરની નિષ્ફળતા પછી ખુસરો સંતુકે કંપનીને વેચવાનો નિર્ણય કર્યો. જ્યારે 'પાર્લે કંપની'ના 'ચૌહાણ બ્રધર્સ'ને આ સમાચાર મળ્યા ત્યારે રમેશ ચૌહાણે 1969માં બિસલેરી (ઈન્ડિયા) લિમિટેડને 4 લાખ રૂપિયામાં ખરીદી હતી. જ્યારે 'ચૌહાણ બ્રધર્સ'એ બિસલેરી ખરીદી ત્યારે સમગ્ર દેશમાં તેના માત્ર 5 સ્ટોર હતા. જેમાંથી 4 મુંબઈમાં અને 1 કોલકાતામાં હતો.

1970ના દાયકામાં રમેશ ચૌહાણે બિસલેરી (ઇન્ડિયા) લિમિટેડની બોટલ્ડ વોટરની બે બ્રાન્ડ, 'બુબલી' અને 'સ્ટિલ' તેમજ 'બિસલેરી સોડા' લોન્ચ કરી. આ સમય દરમિયાન 'પાર્લે ગ્રુપે' ઘણા વર્ષો સુધી બિસલેરી બ્રાન્ડના નામથી જ સોડા અને પાણી બંનેનું વેચાણ કર્યું હતું. આ દરમિયાન કંપનીએ સોફ્ટ ડ્રિંક્સ પણ લોન્ચ કર્યા જે કાચની બોટલોમાં વેચાતા હતા, જે પીધા પછી પરત કરવા પડતા હતા.

થોડા સમય પછી પાર્લેની સંશોધન ટીમને જાણવા મળ્યું કે ભારતના જાહેર સ્થળો જેવા કે રેલ્વે સ્ટેશન, બસ સ્ટેશન, રસ્તાના કિનારે આવેલા ઢાબા અને અન્ય સ્થળોએ પાણીની શુદ્ધતાના અભાવને કારણે લોકો સાદી સોડા ખરીદીને પીવે છે. આ પછી, પાર્લેએ લોકોને સ્વચ્છ પાણી વેચવા માટે પોતાના વિતરકોની સંખ્યામાં વધારો કર્યો અને આ તમામ સ્થળોએ બિસલેરીએ સ્વચ્છ પાણી પૂરું પાડ્યું. કંપનીએ બ્રાન્ડ પ્રમોશન અને પેકિંગમાં નવા ફેરફારો કર્યા અને બિસલેરી વોટર બજારમાં ખૂબ લોકપ્રિય થવા લાગ્યું.

વર્ષ 2000 માં બિસલેરી સામે આવ્યા પડકારો: બિસલેરીએ 1970 થી 1999 સુધી ભારતીય બજાર પર રાજ કર્યું અને દેશની નંબર વન કંપની બની. બિસલેરીની સફળતાથી પ્રેરિત થઈને વર્ષ 2000માં બેલી, એક્વાફિના અને કિન્લી જેવી બ્રાન્ડ્સે શુદ્ધ પાણીના દાવા સાથે આ માર્કેટમાં ઝંપલાવ્યું અને બિસલેરીની ઈજારાશાહી તોડી નાખી. આ સમય દરમિયાન બિસલેરીએ બજારમાં વિવિધ કદના આકર્ષક પેકેજો રજૂ કર્યા અને અન્ય બ્રાન્ડ્સની સખત સ્પર્ધાને ધ્યાનમાં રાખીને તેની જાહેરાતમાં પણ ફેરફાર કર્યો. આનાથી બિસલેરી વધુ મજબૂત બની.

બિસલેરી દરરોજ 2 કરોડ લિટરનું વેચાણ કરે છે: આ પછી વર્ષ 2003 માં બિસલેરીએ યુરોપમાં પણ તેના વ્યવસાયની જાહેરાત કરી. આજે ભારતમાં બોટલ્ડ પીવાના પાણીમાં બિસલેરીની 60% બજાર ભાગીદારી છે. આજે તેના 135 છોડના આધારે દરરોજ 20 મિલિયન લિટરથી વધુ પાણીનું વેચાણ કરતી બિસલેરી દેશ અને દુનિયામાં પ્રખ્યાત થઈ ગઈ છે. આજે બિસલેરી 5000 થી વધુ ટ્રક્સ અને 3500 ડિસ્ટિબ્યુટર્સ દ્વારા 3.5 લાખ રિટેલ આઉટલેટ્સ સુધી પહોંચી રહી છે.

છેલ્લા 50 વર્ષથી સોફ્ટ ડ્રિંક અને મિનરલ વોટર ઈન્ડસ્ટ્રીમાં સક્રિય 76 વર્ષીય રમેશ ચૌહાણ બિસલેરી ઈન્ટરનેશનલના ચેરમેન છે. રમેશ ચૌહાણે અમેરિકામાં મેસેચ્યુસેટ્સ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ટેક્નોલોજીમાંથી એન્જિનિયરિંગ અને બિઝનેસ મેનેજમેન્ટનો અભ્યાસ કર્યો છે. તેમણે જ બિસલેરીને હસ્તગત કર્યા પછી માઝા, થમ્બ્સ અપ અને ગોલ્ડ સ્પોટ જેવી બ્રાન્ડ તૈયાર કરી છે. જોકે આગળ જતાં તેમણે થમ્બ્સ અપ અને માઝા કોકા કોલા કંપનીને વેચી દીધા હતા. જોકે હાલ તેમણે પોતાની બધી જ જવાબદારી તેમની એકમાત્ર સંતાન અને દીકરી જયંતી ચોહાણને સોંપી છે. જે હાલ કંપનીની ચેરપર્સન છે.