શું છે અર્લી વોર્નિંગ સિસ્ટમ, જેની મદદથી બચી શકે છે હજારો જીવ, કેવી રીતે કરે છે કામ?

Early Warning System: મંગળવારે રાત્રે અને બુધવારે બપોરે દિલ્હી NCRમાં ભૂકંપના આંચકા અનુભવાયા હતા. જેમાં મંગળવારે રાત્રે આવેલા ભૂકંપના આંચકા એટલા જોરદાર હતા કે, ગભરાઈને લોકોએ પોતાના ઘર અને ફ્લેટ છોડીને ખુલ્લા મેદાનો અને સુરક્ષિત સ્થળોએ એકઠા થઈ ગયા હતા. ભૂકંપની તીવ્રતા રિક્ટર સ્કેલ પર 6.6 માપવામાં આવી હતી.

ભૂકંપનું કેન્દ્ર અફઘાનિસ્તાનમાં 156 કિમી ભૂગર્ભમાં હતું. આમ છતાં ઉત્તર ભારતમાં જમીન હચમચી ગયુ હતુ. આ પછી બુધવારે બપોરે દિલ્હી-એનસીઆરમાં ભૂકંપના હળવા આંચકા અનુભવાયા હતા. તમને જણાવી દઈએ કે, દિલ્હી-NCR સિસ્મિક ઝોન 4 માં આવે છે. મતલબ કે, અહીં ભૂકંપનું જોખમ ઘણું વધારે છે. આવી સ્થિતિમાં અહીં રહેતા લોકોએ હંમેશા સતર્ક રહેવાની જરૂર છે.

ઘણીવાર તમારા મનમાં આ પ્રશ્ન પણ આવતો હશે કે, હવામાન ખાતા દ્વારા તોફાનની અગાઉથી ચેતવણી આપવામાં આવે છે, જેનાથી માછીમારોને દરિયામાં જતા રોકવામાં આવે. પરંતુ શું એવી કોઈ વ્યવસ્થા જ નથી, જે ભૂકંપની અગાઉથી ચેતવણી આપી શકે? અને લોકો સુરક્ષિત સ્થળોએ પહોંચી શકે. જો આ કરી શકાય તો હજારો લોકોના જીવ બચાવી શકાય છે.

આ પણ વાંચો : Indian Railway: આ મહિલા રેલ્વે કર્મચારી 'અમુક' મુસાફરો માટે બની આફત, જાણો એવુ તો શુ કર્યું?

ઉત્તર ભારતમાં ધરતીકંપનું કારણ શું છે?

વૈજ્ઞાનિકોના મતે સમગ્ર ઉત્તર ભારત ભૂકંપના સંદર્ભમાં જોખમના ક્ષેત્રમાં આવે છે. જોકે, આ પ્રદેશમાં ભૂકંપની તીવ્રતા રિક્ટર સ્કેલ પર ઓછી રહે છે. જે અંગે વૈજ્ઞાનિકોનું કહેવું છે કે, હિમાલયના સૌથી નવા અને કાચાં પહાડમાં હજારો ફોલ્ટ લાઈનો બનવાને કારણે એક નાની હલચલ પણ સમગ્ર ઉત્તર ભારતને હચમચાવી નાખે છે. એવી આશંકા છે કે, ઉત્તર ભારતમાં આવતા ભૂકંપની તીવ્રતા આગામી સમયમાં 6થી વધુ હોઈ શકે છે. વિજ્ઞાનીઓના મતે આ પ્રદેશમાં ટેકટોનિક પ્લેટોમાં હિલચાલને કારણે ભૂકંપ આવે છે.

જો દિલ્હીમાં 6ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ આવ્યો હોય તો?

વૈજ્ઞાનિકોના મતે હાલમાં દિલ્હી-એનસીઆરમાં ભૂકંપની ઘટનાની આગાહી કરી શકાતી નથી. તે જ સમયે, દિલ્હી-એનસીઆરમાં બનેલી મોટાભાગની ઇમારતોમાં ભૂકંપ સુરક્ષાના ધોરણોનું પાલન કરવામાં આવ્યું નથી. આ વિસ્તારની મોટાભાગની મોટી ઈમારતોના પાયા જરૂરીયાત મુજબ મજબુત બનાવવામાં આવ્યા નથી. આવી સ્થિતિમાં જો થોડી વધુ તીવ્રતાનો ભૂકંપ આવે તો ભયંકર વિનાશની મંજૂરી મળી શકે છે. વૈજ્ઞાનિકોનું કહેવું છે કે, જો ભૂકંપનું કેન્દ્ર દિલ્હી હોય અને તેની તીવ્રતા 6 હોય તો તેની અસર 500 કિલોમીટરની ત્રિજ્યામાં થઈ શકે છે.

દિલ્હી-NCRમાં શા માટે તબાહી થશે?

નિષ્ણાતોના મતે, જ્યારે દિલ્હી-એનસીઆરમાં 6ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ આવે તો ત્યારે મોટાપાયે વિનાશ લગભગ નિશ્ચિત છે. આનું કારણ જણાવતાં તેમણે કહ્યું કે, ભૂકંપ આવે તો આ સમગ્ર પ્રદેશમાં લોકો માટે બહુ ઓછી સલામત જગ્યાઓ હોય છે. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો, ખુલ્લા મેદાનનો અભાવ અને ખાલી જગ્યાઓ અને ભીડભાડ વિનાશનું મુખ્ય કારણ બનશે.

પ્રારંભિક ચેતવણી સિસ્ટમ કેવી રીતે બચાવશે

વૈજ્ઞાનિકોના મતે દિલ્હી-NCR સિસ્મિક ઝોન 4માં છે. તે સ્પષ્ટ છે કે, આ વિસ્તારમાં ભૂકંપનું જોખમ ઘણું વધારે છે. તેથી, ધરતીકંપથી થતા વિનાશને ઘટાડવા માટે, આખા વિસ્તારમાં અર્લી વોર્નિંગ સિસ્ટમ્સ ઇન્સ્ટોલ કરવી જોઈએ. આ અર્લી વોર્નિંગ સિસ્ટમ ધરતીકંપની થોડી મિનિટો પહેલા ચેતવણી આપવામાં આવશે કે, પૃથ્વી ધ્રૂજવાની છે.

ધારો કે ભૂકંપનું કેન્દ્ર હિમાચલ અથવા અફઘાનિસ્તાનના કે કોઈપણ વિસ્તારમાં હોય તો આ સિસ્ટમ અગાઉથી જ કહી દેશે કે, કયા વિસ્તારમાં ભૂકંપ આવ્યો અને કેટલા સમયમાં તે અહીં પહોંચશે. જો ભૂકંપની થોડી મિનિટો પહેલા પણ લોકોને માહિતી મળી જાય તો મોટી સંખ્યામાં લોકો સલામત સ્થળે પહોંચી શકે છે.

પ્રારંભિક ચેતવણી સિસ્ટમ કેવી રીતે કામ કરે છે?

પી-તરંગો ધરતીકંપમાં સૌપ્રથમ ઉદભવે છે, જે ખૂબ જ ઝડપથી આવે છે. આ પછી, P-તરંગો કરતાં ધીમી ગતિએ વધતા S-તરંગો ભારે નુકસાન પહોંચાડે છે. પ્રારંભિક ચેતવણી સિસ્ટમ પ્રથમ ઝડપથી વધતી P-તરંગને શોધી કાઢે છે. આ પછી તરત જ, તે તેનો ડેટા ભૂકંપ ચેતવણી કેન્દ્રને મોકલે છે. આ ડેટાના આધારે, ધરતીકંપ ચેતવણી કેન્દ્ર નક્કી કરે છે કે, પૃથ્વી ક્યાં આગળ વધશે અને તેનું કદ શું હશે. આ પછી, તે ભૂકંપ આવવાની ચેતવણી જારી કરે છે.

હાલમાં આ સિસ્ટમ ક્યાં સ્થાપિત છે?

ભૂકંપ ચેતવણી કેન્દ્ર તેના પછી આવનારા આગામી ડેટાના આધારે તેને સુધારતું રહે છે. શેકએલર્ટ એ ભૂકંપની વહેલી ચેતવણી આપવા માટેની પ્રારંભિક ચેતવણી પ્રણાલી છે. તે પૃથ્વી ધ્રુજારીની થોડી મિનિટો પહેલા લોકોને ચેતવણી આપે છે. ઉત્તરાખંડ સરકારે આવી જ ભૂકંપ ચેતવણી એપ 'Uttarakhand Earthquake Alert' લોન્ચ કરી છે. તે IIT, RUDI અને ઉત્તરાખંડ સ્ટેટ ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટ ઓથોરિટી દ્વારા સંયુક્ત રીતે તૈયાર કરવામાં આવ્યું હતું.

ગુજરાતી સમાચાર નો ખજાનો એટલે News18 ગુજરાતી. ગુજરાત, દેશ વિદેશ, બોલીવુડ, સ્પોર્ટ્સ, બિઝનેસ, મનોરંજન સહિત વધુ સમાચાર વાંચો ન્યૂઝ18 ગુજરાતી પર

Tags: Alert, Earthquakes