ભારતમાં 22 કરોડ 'બાલિકા વધૂ', જાણો ગુજરાતનું શું સ્થાન

નવી દિલ્હી: આ ત્રણ આંકડા દર્શાવે છે કે, ભારતમાં હજુ પણ બાળ લગ્ન સંપૂર્ણપણે નાબૂદ થયા નથી. ભારતમાં લગ્ન માટેની કાયદેસર ઉંમર છોકરીઓ માટે 18 વર્ષ અને છોકરાઓ માટે 21 વર્ષ છે. જો કે, વિવિધ ધર્મોના અંગત કાયદાઓમાં આ કાનૂની વય અલગ છે. ઉદાહરણ તરીકે, મુસ્લિમ પર્સનલ લો મુજબ, જો કોઈ છોકરીની ઉંમર 15 વર્ષ કે તેથી વધુ હોય, તો તે પોતાની મરજીથી લગ્ન કરી શકે છે.

બાળલગ્ન સદીઓથી પ્રચલિત છે. માત્ર ભારતમાં જ નહીં, પરંતુ વિશ્વના અનેક દેશોમાં પણ પ્રચલિત છે. ઉલ્લેખનીય છે કે, છોકરો અને છોકરી બંને લગ્ન માટે નક્કી કરેલી ઉંમરથી ઓછી હોય ત્યારે બાળ લગ્ન ગણવામાં આવે છે. ભારતમાં લગ્ન માટેની કાયદેસર ઉંમર છોકરાઓ માટે 21 વર્ષ અને છોકરીઓ માટે 18 વર્ષ છે. જો કોઈ વ્યક્તિ આ નિર્ધારિત ઉંમરથી ઓછી વયના લગ્ન કરે છે, તો તેને બાળ લગ્ન ગણવામાં આવશે.

ભારતમાં આઝાદી પહેલા બાળ લગ્ન અંગે કાયદો બનાવવામાં આવ્યો હતો. આ માટે 1929માં કાયદો લાવવામાં આવ્યો હતો. ત્યારબાદ લગ્ન માટે છોકરાઓની ઉંમર 18 વર્ષ અને છોકરીઓની 14 વર્ષ નક્કી કરવામાં આવી હતી.

આ પણ વાંચો:  જો કોઈ બાળ લગ્ન કરાવે તો કેટલો દંડ અને કેટલા વર્ષની થઇ શકે છે જેલ?

1978 માં આ કાયદામાં સુધારો કરવામાં આવ્યો અને છોકરાઓની કાયદેસર વય 21 વર્ષ અને છોકરીઓની 18 વર્ષ કરવામાં આવી. પરંતુ આ કાયદાઓ બહુ કડક નહોતા અને બાળલગ્નને રદબાતલ જાહેર કરવાની કે તેમને સજા કરવાની પણ કોઈ જોગવાઈ નહોતી.

તેથી, 2006 માં ફરીથી કાયદામાં સુધારો કરવામાં આવ્યો. આ અંતર્ગત બાળ લગ્નને કોગ્નિઝેબલ અને બિનજામીનપાત્ર ગુનો બનાવવામાં આવ્યો હતો. આ કાયદામાં એવી જોગવાઈ કરવામાં આવી હતી કે, કોઈપણ વ્યક્તિ કે સંસ્થા બાલ લગ્ન રોકવા માટે કોર્ટમાંથી આદેશ લઈ શકે છે અને પછી પણ જો બાળલગ્ન થાય છે તો આવું કરનારને 2 વર્ષ સુધીની જેલ અને 1 લાખ રૂપિયાનો દંડ થઈ શકે છે. આવા કિસ્સાઓમાં, જો લગ્ન થાય છે, તો પણ તે 'અર્થાત' માનવામાં આવે છે.

આ મામલે ભારતની સ્થિતિ પાકિસ્તાન અને શ્રીલંકા કરતા પણ ખરાબ હતી. યુનિસેફના રિપોર્ટ અનુસાર, ભારતમાં 20 થી 24 વર્ષની વયની 27% છોકરીઓના લગ્ન 18 વર્ષની ઉંમર પહેલા થઈ ગયા હતા. તે જ સમયે, પાકિસ્તાનમાં આવી 21% છોકરીઓ છે. જ્યારે, ભૂટાનમાં 26% અને શ્રીલંકામાં 10% છોકરીઓ આવી હતી. ભારત બાંગ્લાદેશ (59%), નેપાળ (40%) અને અફઘાનિસ્તાન (35%) કરતા આગળ હતું.

બાળ લગ્નના આંકડા શું છે?

આઝાદીના 75 વર્ષ પછી પણ બાળ લગ્નની દુષ્ટ પ્રથા સંપૂર્ણ રીતે સમાપ્ત થઈ નથી. દેશની 70 ટકાથી વધુ વસ્તી ગામડાઓમાં રહે છે અને બાળ લગ્ન હજુ પણ ગામડાઓમાં પ્રચલિત છે. 2011ની વસ્તી ગણતરી મુજબ, દેશમાં 69.5 લાખ છોકરાઓ અને 51.6 લાખ છોકરીઓ એવા હતા જેમના લગ્ન નિર્ધારિત વય પહેલા થયા હતા.

સેમ્પલ રજિસ્ટ્રાર સર્વેના લેટેસ્ટ રિપોર્ટ અનુસાર, 2020માં દેશભરમાં 1.9% છોકરીઓ એવી હતી, જેમના લગ્ન 18 વર્ષની ઉંમર પહેલા થઈ ગયા હતા. તે જ સમયે, લગભગ 28 ટકા છોકરીઓ એવી હતી, જેમના લગ્ન 18 થી 20 વર્ષની વચ્ચે થઈ ગયા હતા.

આ અહેવાલ મુજબ, ભારતની અડધાથી વધુ કન્યા કન્યાઓ ઉત્તર પ્રદેશ, બિહાર, પશ્ચિમ બંગાળ, મહારાષ્ટ્ર અને મધ્ય પ્રદેશમાં છે. ઉત્તર પ્રદેશમાં 3.6 કરોડ કન્યાઓ છે. જ્યારે બિહારમાં 2.2 કરોડ, પશ્ચિમ બંગાળમાં 2.2 કરોડ, મહારાષ્ટ્રમાં 2 કરોડ અને મધ્યપ્રદેશમાં 1.6 કરોડ છે. આ ઉપરાંત, ગુજરાતમાં 1 કરોડની આસપાસ બાળ લગ્ન થયા છે.

ગુજરાતી સમાચાર નો ખજાનો એટલે News18 ગુજરાતી. ગુજરાત, દેશ વિદેશ, બોલીવુડ, સ્પોર્ટ્સ, બિઝનેસ, મનોરંજન સહિત વધુ સમાચાર વાંચો ન્યૂઝ18 ગુજરાતી પર

Tags: Child, Marriage Act, ગુજરાત