વડોદરા: ટપાલ ટિકિટો બનાવવામાં ભારતનો ઈતિહાસ લાંબો અને વૈવિધ્યસભર છે અને આજ સુધી ભારતમાં અલગ અલગ પ્રકાર મોટી સંખ્યામાં ટપાલ ટિકિટો બનવામાં આવી છે. વડોદરા શહેરના સંગ્રહકાર પરવેઝ કડીવાલા જેઓ છેલ્લા 5 વર્ષથી ટપાલ ટિકિટોનો સંગ્રહ કરી રહ્યા છે.
આ ટપાલ ટિકિટો એકત્રિત કરવાની પ્રેરણા તેમને તેમના નાના પાસેથી મળી હતી. કારણ કે તેઓ ભારતીય ડાક ખાનામાં કામ કરતા હતા. તેણે પરવેઝને ભારતની કેટલીક અલગ-અલગ ટપાલ ટિકિટો આપી અને તે જોઈને તેઓ ખરેખર પ્રભાવિત થયા હતા. ત્યારબાદ તેમણે ટપાલ ટિકિટો વિશેની તમામ માહિતી એકત્રિત કરવાનું શરૂ કર્યું. અત્યાર સુધી તેમની પાસે ભારતની 2500થી વધુ અને વિદેશના 1300થી વધુ વિવિધ પ્રકારની ટપાલ ટિકિટોનો સંગ્રહ છે.
ભારતમાં પ્રથમ ટપાલ ટિકિટ 1 જુલાઈ 1852 ના રોજ સિંધે જિલ્લામાં રજૂ કરવામાં આવી હતી. જેનો આકાર ગોળાકાર હતો. 1947 માં આઝાદી પછી સરકારે સર્વ પ્રથમ 3 ટપાલ ટિકિટો છાપી હતી, એમા 1. અશોક સ્તંભ, 2. ભારતીય રાષ્ટ્રીય ધ્વજ અને 3. એક વિમાન હતું.
ત્યાર પછી ભારતીય ટપાલ સેવાએ ઈતિહાસ, રમતગમત, સ્થાપત્ય, પ્રાણીઓ, પ્રકૃતિ, સંસ્કૃતિ અને વારસાને લગતી અનેક થીમ પર સ્ટેમ્પ જારી કર્યા છે.
ટપાલ ટિકિટના પ્રકારો-
1. સ્મારક ટિકિટ: સ્મારક સ્ટેમ્પ ઘણીવાર કોઈ સ્થાન, ઘટના, વ્યક્તિ અથવા વસ્તુને માન આપવા અથવા યાદ કરવા માટે વર્ષગાંઠ જેવી મહત્વપૂર્ણ તારીખે જારી કરવામાં આવે છે.
2. પ્રજાસત્તાક નિશ્ચિત ટિકિટ: આ સ્ટેમ્પ્સ નિયમિત અંકનો એક ભાગ છે અને લાંબા સમય સુધી પોસ્ટેજ સેવાઓનો ઉપયોગ કરવા માટે ઉપલબ્ધ છે.
3. લશ્કરી ટિકિટ : યુદ્ધના સમય દરમિયાન અથવા જ્યારે શાંતિ જાળવણીની કામગીરી ચાલુ હોય, ત્યારે ખાસ ટિકિટ જારી કરવામાં આવે છે જેને લશ્કરી ટિકિટ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
4. લઘુચિત્ર ટિકિટ: લઘુચિત્ર શીટ એ સ્ટેમ્પ્સનું એક નાનું જૂથ છે જે હજી પણ જે શીટ પર છાપવામાં આવે છે તેની સાથે જોડાયેલ છે.
5. સે-ટેનન્ટ ટિકિટ: સે-ટેનન્ટ ટિકિટ એક જ પ્લેટ પર છાપવામાં આવે છે અને એક બીજાને જોડે છે. જો કે તેઓ એક જ શીટ પર એકબીજા સાથે જોડાયેલા સમૂહ બનાવે છે, તેમની ડિઝાઇન, રંગ, સંપ્રદાય અથવા ઓવરપ્રિન્ટ અલગ પડે છે.
6. માય સ્ટેમ્પ: 'માય સ્ટેમ્પ' એ ભારતીય ટપાલ સેવાની વ્યક્તિગત શીટ્સનું બ્રાન્ડ નામ છે. વ્યક્તિગત ફોટોગ્રાફ અને સંસ્થાઓના લોગો અથવા આર્ટવર્ક, હેરિટેજ ઈમારતો, પ્રખ્યાત પર્યટન સ્થળો, ઐતિહાસિક શહેરો, વન્યજીવન, અન્ય પ્રાણીઓ અને પક્ષીઓ વગેરેની છબીઓને અંગૂઠાના ખીલા પર છાપીને વ્યક્તિગતકરણ પ્રાપ્ત થાય છે.
Published by:kuldipsinh barot
First published:
ગુજરાતી સમાચાર નો ખજાનો એટલે News18 ગુજરાતી. ગુજરાત, દેશ વિદેશ, બોલીવુડ, સ્પોર્ટ્સ, બિઝનેસ, મનોરંજન સહિત વધુ સમાચાર વાંચો ન્યૂઝ18 ગુજરાતી પર