NetraSuraksha: જો તમને ડાયાબિટીસ હોય તો આંખની આ તકલીફો વિષે તમારે જાણવું જોઈએ

NetraSuraksha સેલ્ફ ચેક અહીં કરાવો.

 જ્યારે તમને ડાયાબિટીસ હોય, ત્યારે તમારું માનસિક ચેકલિસ્ટ લાંબુ હોય છે: તમારે સમયે સમયે બ્લડ સુગરનું સ્તર તપાસવું પડે છે, દરેક ભોજન વખતે કાર્બોહાઇડ્રેટ્સની ગણતરી કરવી, દવા લેવી, ગ્લુકોઝ મોનિટરની પટ્ટીઓ ફરીથી ગોઠવવી, બ્લડ પ્રેશર તપાસવું… લિસ્ટ ખુબ મોટી છે. એવામાં રોજિંદા જીવનમાં જરૂર ન હોય તેવી વસ્તુઓનો ભૂલવી સરળ છે - જેમ કે ડાયાબિટીસની તકલીફો જે આંખની સમસ્યાઓ અને દ્રષ્ટિ ગુમાવે છે. અથવા, ડાયાબિટીસની કોઈપણ તકલીફો જે પ્રકૃતિમાં ક્રમિક હોય છે. તેઓ તમારી તબિયત ખરાબ કરે છે, અને તમારું ધ્યાન તેના પર ત્યારેજ પડશે જયારે તમે તેમની અવગણના કરી શકતા નથી... અને ત્યાં સુધીમાં, નુકસાન થઈ ચૂક્યું હોય છે.

અમે તમારા માનસિક બોજમાં વધારો કરવા માંગતા નથી. પરંતુ, અમે તમને જાણ કરવા માંગીએ છીએ. તો ચાલો તમારા મનને આરામ આપીએ. આ લેખ વાંચ્યા પછી તમારે માત્ર એક જ વસ્તુ કરવાની જરૂર છે - તમારા ફોન કેલેન્ડર પર તમારી વાર્ષિક આંખની પરીક્ષા (નેત્ર ચિકિત્સક પાસે, ચશ્માની દુકાન પર નહીં!) માટે તમારા કૅલેન્ડરને માર્ક કરો અને તેને અનુસરો. સૂચનાઓની કોઈ જટિલ સૂચિ નથી, તમારે જાતે ડૉક્ટર બનવાની જરૂર નથી અને લક્ષણોની આસપાસ કોઈ અતિશય તકેદારી નથી.

નીચેની સૂચિ ડરામણી દેખાઈ શકે છે, પરંતુ તેવું હોવું જરૂરી નથી. ડાયાબિટીસ આંખોમાં એવી ગૂંચવણો સર્જે છે જે સરળતાથી શોધી શકાય છે અને વહેલા પકડાય તો સરળતાથી તેની સારવાર કરી શકાય છે. મોટા ભાગના તો રોકી શકાય તેવા પણ છે, પરંતુ ડાયાબિટીસ ધરાવતા મોટાભાગના લોકો તે જાણતા નથી. આ જ્ઞાનની અછત છે જેને આપણે ઠીક કરી શકીએ છીએ.

Network18 એ ડાયાબિટીસની જાણીતી જટિલતા, ડાયાબિટીક રેટિનોપેથીની સમસ્યાનો સામનો કરવા માટે દવા, નીતિ ઘડતર અને મેડિસિનનાનિષ્ણાતોને એકસાથે લાવવા માટે Novartis સાથે મળીને 'નેત્ર સુરક્ષા' - ઇન્ડિયા અગેઇન્સ્ટ ડાયાબિટીસ પહેલ શરૂ કરી છે. આ વિશ્વભરમાં કાર્યકારી વયની વસ્તીમાં અંધત્વનું મુખ્ય કારણ છે. આ પહેલ તમને તમારા પોતાના અને તમારા પરિવારના સ્વાસ્થ્ય અને દ્રષ્ટિની વધુ સારી રીતે કાળજી લેવા માટે સશક્તિકરણ કરવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે રાઉન્ડ ટેબલ ચર્ચાઓ, વિવરણકર્તા વિડિઓઝ અને માહિતીપ્રદ લેખોના પ્રસારણ દ્વારા માહિતીનો પ્રસાર કરે છે.

 ચાલો પહેલા સમજીએ કે આંખ કેવી રીતે કામ કરે છે.

આંખ ખડતલ બાહ્ય પટલથી ઢંકાયેલી હોય છે. આંખના આગળના ભાગમાં સ્પષ્ટ, વળાંકવાળા આવરણને કોર્નિયા કહેવામાં આવે છે. તેનું મુખ્ય કાર્ય પ્રકાશ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાનું હોય છે, અને તે આંખનું રક્ષણ પણ કરે છે.

પ્રકાશ કોર્નિયામાંથી પસાર થયા પછી, તે પ્યુપિલ દ્વારા ઈન્ટેરીરર ચેમ્બર (જે એકવિયસ હ્યુમર તરીકે ઓળખાતા રક્ષણાત્મક પ્રવાહીથી ભરેલો હોય છે) નામની જગ્યામાંથી પસાર થાય છે, (જે આઈરિસમાં એક હોલ છે, આંખનો રંગીન ભાગ), અને પછી એક લેન્સ દ્વારા જે વધુ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. છેલ્લે, પ્રકાશ આંખની મધ્યમાં પ્રવાહીથી ભરેલા હજી એક ચેમ્બરમાંથી (વીટ્રીયસ) પસાર થાય છે અને આંખના પાછળના ભાગમાં, રેટિના પર અથડાવે છે.1

રેટિના તેના પર કેન્દ્રિત કરેલી છબીઓને રેકોર્ડ કરે છે અને તે છબીઓને વિદ્યુત સંકેતોમાં રૂપાંતરિત કરે છે, જે મગજ સુધી પહોંચે છે અને તેને મગજ ડીકોડ કરે છે. રેટિનાનો એક ભાગ ઝીણી વિગતો જોવા માટે વિશિષ્ટ છે. અતિ-તીક્ષ્ણ દ્રષ્ટિના આ નાના વિસ્તારને મેક્યુલા કહેવામાં આવે છે. રેટિનામાં અને તેની પાછળની રક્તવાહિનીઓ મેક્યુલા ને પોષણ આપે છે1.

હવે ડાયાબિટીસના કારણે આંખમાં કઈ કઈ સમસ્યાઓ થઈ શકે છે તે જોઈએ.

 ગ્લુકોમા

ગ્લુકોમા આંખના રોગોનું એક જૂથ છે જે ઓપ્ટિક નર્વને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે - નર્વનું બંડલ જે આંખને મગજ સાથે જોડે છે. ડાયાબિટીસ ગ્લુકોમા થવાની સંભાવનાને બમણી કરે છે, જે જો વહેલી સારવાર ન કરવામાં આવે તો દ્રષ્ટિની ખોટ અને અંધત્વ તરફ દોરી શકે છે.આંખમાં દબાણ વધે ત્યારે ગ્લુકોમા થાય છે. આ દબાણ તે રક્ત વાહિનીઓને પીંચ કરે છે જે લોહીને રેટિના અને ઓપ્ટિક નર્વમાં લઈ જાય છે. રેટિના અને નર્વ  ક્ષતિગ્રસ્ત થવાને કારણે દ્રષ્ટિ ધીરે ધીરે લુપ્ત થાય છે.

 મોતિયા

આપણી આંખોની અંદરના લેન્સ એક સ્પષ્ટ માળખું છે જે તીક્ષ્ણ દ્રષ્ટિ પ્રદાન કરવામાં મદદ કરે છે - પરંતુ જેમ જેમ આપણી ઉમર વધે છે તેમ તેમ તે ઝાખું થતું જાય છે. ડાયાબિટીસ ધરાવતા લોકોમાં વાદળછાયું લેન્સ વિકસાવવાની શક્યતા 2-5 ગણી વધારે હોય છે, જેને મોતિયા કહેવાય છે. ઓછી ઉંમરના ડાયાબિટીસ ધરાવતા લોકોમાં પણ ડાયાબિટીસ ન હોય તેવા લોકો કરતાં જલ્દી મોતિયો થવાની શક્યતા હોય  છે - હકીકતમાં, ડાયાબિટીસ થવા પછી આનું જોખમ 15-25 ગણું વધી જાય છે. સંશોધકો માને છે કે ઉચ્ચ ગ્લુકોઝ સ્તરને કારણે તમારી આંખોના લેન્સમાં થાપણો જમા થાય છે. ડાયાબિટીસ ધરાવતા લોકોને પણ નાની ઉંમરે મોતિયા થવાનું વલણ હોય છે અને તે ઝડપથી ફેલાતું જાય છે5.

 રેટિનોપેથી

ડાયાબિટીક રેટિનોપેથી એ ડાયાબિટીસને કારણે રેટિનાના તમામ વિકારો માટે સામાન્ય શબ્દ છે. રેટિનોપેથીના બે મુખ્ય પ્રકારો છે: નોન-પ્રોલિફેરેટિવ અને પ્રોલિફેરેટિવ. નોનપ્રોલિફેરેટિવ રેટિનોપેથીમાં, રેટિનોપેથીનું સૌથી સામાન્ય સ્વરૂપ, આંખના બલૂનની પાછળની રુધિરકેશિકાઓ અને પાઉચ બનાવે છે. નોનપ્રોલિફેરેટિવ રેટિનોપેથી ત્રણ તબક્કા (હળવા, મધ્યમ અને ગંભીર)માંથી પસાર થઈ શકે છે, કારણ કે એમાં વધુને વધુ રક્તવાહિનીઓ અવરોધિત થઈ જાય છે. પ્રોલિફેરેટિવ રેટિનોપેથીમાં, રક્તવાહિનીઓ એટલી ક્ષતિગ્રસ્ત થાય છે કે તે બંધ થઈ જાય છે. આથી રેટિનામાં નવી રક્તવાહિનીઓ વધવા લાગે છે. આ નવી વાહિનીઓ નબળી છે અને લોહી નીકળી શકે છે, દ્રષ્ટિને અવરોધે છે. નવી રુધિરવાહિનીઓ પણ ડાઘ પેશીના વિકાસનું કારણ બની શકે છે. ડાઘ પેશી સંકોચાઈ જાય પછી તે રેટિનાને વિકૃત કરી શકે છે અથવા તેને સ્થળ પરથી ખેંચી શકે છે, આ સ્થિતિને રેટિના ડિટેચમેન્ટ કહેવાય છે6.

મેક્યુલર એડીમા એ અન્ય ડિસઓર્ડર છે જેને ડાયાબિટીક રેટિનોપેથી ક્લસ્ટરનો ભાગ ગણવામાં આવે છે. હવે આપણે જાણીએ છીએ કે તમારા રેટિનાનો જે ભાગ તમને વાંચવા, ડ્રાઇવિંગ કરવા અને ચહેરા જોવા માટે જરૂરી છે તેને મેક્યુલા કહેવામાં આવે છે. ડાયાબિટીસ મેક્યુલામાં સોજો તરફ દોરી શકે છે, જેને ડાયાબિટીક મેક્યુલર એડીમા કહેવામાં આવે છે. સમય જતાં, આ રોગ આંખના આ ભાગમાં તીક્ષ્ણ દ્રષ્ટિને નષ્ટ કરી શકે છે, જે દૃષ્ટિની આંશિક ખોટ અથવા અંધત્વ તરફ દોરી જાય છે. મેક્યુલર એડીમા સામાન્ય રીતે એવા લોકોમાં વિકસે છે જેમને પહેલાથી જ ડાયાબિટીક રેટિનોપેથી ના અન્ય ચિહ્નો હોય છે2.

રેટિનોપેથી વિકસાવવાની અને વધુ ગંભીર સ્વરૂપની શક્યતા ત્યારે વધી જાય છે જ્યારે 6:

• તમને લાંબા સમયથી ડાયાબિટીસ છે.


• તમારૂ બ્લડ શુગર (ગ્લુકોઝ) સારી રીતે નિયંત્રિત કરવામાં નથી આવતું.


• તમે પણ ધૂમ્રપાન કરો છો અથવા તમને હાઈ બ્લડ પ્રેશર અથવા હાઈ કોલેસ્ટ્રોલ છે.

પરંતુ, વચન મુજબ, તમારે ફક્ત તમારા આંખના ડૉક્ટર સાથે વાર્ષિક આય ટેસ્ટ માટે જવાનું છે - તે એક નિયમિત અને પીડારહિત આંખની પરીક્ષા છે, અને તે તમને ડાયાબિટીક રેટિનોપેથી અને દ્રષ્ટિની ખોટથી આગળ રહેવામાં મદદ કરશે. તમે કેવી રીતે શરુ કરી શકો તેની માહિતી અહીં છે - તમને કેટલું જોખમ છે તે માટે અમારું ઓનલાઈન ડાયાબિટીક રેટિનોપેથી સેલ્ફ ચેક અપ લો. પછી, News18.com પર નેત્ર સુરક્ષા પહેલ પેજ વાંચો, જ્યાં તમામ સામગ્રી (રાઉન્ડ ટેબલ ચર્ચાઓ, સમજાવનાર વીડિયો અને લેખ) તમારા માટે ઉપલબ્ધ છે.

તમારા સ્વાસ્થ્યમાં સક્રિય ભૂમિકા ભજવો. ડાયાબિટીસની સારવારની જેમ જ એમાં પણ નાની ક્રિયાઓ હોય છે. તેથી અચકાશો નહીં. આજનો દિવસ નક્કી કરો અને ડાયાબિટીક રેટિનોપેથીને રોકવા અને તમારી દ્રષ્ટિને બચાવવા માટે પ્રથમ પગલું ભરો.

References:

• https://socaleye.com/understanding-the-eye/ 18 Dec, 2021


• https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/preventing-problems/diabetic-eye-disease 18 Dec, 2021


• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/glaucoma/symptoms-causes/syc-20372839 18 Dec, 2021


• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3589218/ 18 Dec, 2021


• https://www.ceenta.com/news-blog/can-diabetes-cause-cataracts 18 Dec, 2021


• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/diabetic-retinopathy/symptoms-causes/syc-20371611 18 Dec, 2021

ગુજરાતી સમાચાર નો ખજાનો એટલે News18 ગુજરાતી. ગુજરાત, દેશ વિદેશ, બોલીવુડ, સ્પોર્ટ્સ, બિઝનેસ, મનોરંજન સહિત વધુ સમાચાર વાંચો ન્યૂઝ18 ગુજરાતી પર

Tags: NetraSuraksha, Network18