World Day Against Child Labour 2021: બાળ મજૂરી (Child Labour)એ વિશ્વની આર્થિક-સામાજિક સમસ્યા છે. આ એક સમાજ અને દેશ પરનો આવો ડાઘ છે, જે આખા વિશ્વમાં તેની છબીને દૂષિત કરે છે અને સમાજની અનેક સમસ્યાઓ દર્શાવે છે. જેથી વિશ્વ બાળશ્રમ નિષેધ દિવસ (World Day Against Child Labour)ને ખૂબ મહત્વ આપવામાં આવે છે. આંતરરાષ્ટ્રીય મજૂર સંગઠન(ILO) દર વર્ષે 12 જૂને આ દિવસની ઉજવણી કરે છે.
ઇતિહાસ સાક્ષી છે કે જ્યારે પણ કોઈ આપત્તિએ સમાજને નબળો બનાવ્યો છે અને સમાજમાં આર્થિક અસંગતતાઓની સાથે બાળમજૂરી જેવી સમસ્યાઓએ પણ માથું ઊંચક્યું છે. જેને ધ્યાનમાં રાખીને વર્લ્ડ ચાઇલ્ડ લેબર પ્રોહિબિશન ડેનું મહત્વ આ લાંબા ગાળાના કોરોના મહામારીમાં વધુ મહત્વનું બને છે. તેને જોતા આ વર્ષે વીક ઓફ એક્શનની ઉજવણી કરવામાં આવી રહી છે, જે 10મી જૂનથી શરૂ થઈ છે.
બાળકોના અધિકાર નબળા પડી ગયા
વિશ્વમાં બાળ મજૂરીનો અંત લાવવો સરળ નથી. કારણ કે તે આર્થિક ગુનાની સાથે સામાજિક સમસ્યા પણ છે અને તે બાળકોના જીવન સાથે રમત કરે છે. આંતરરાષ્ટ્રીય મજૂર સંગઠને કહ્યું છે કે બાળ મજૂર આંતરરાષ્ટ્રીય ગરીબીને વધારી દે છે, રાષ્ટ્રીય અર્થવ્યવસ્થાને પડકાર આપે છે અને બાળ અધિકાર સંમેલન દ્વારા બાંયધરીકૃત અધિકારોને નબળી પાડે છે.
બાળ મજૂરોની સંખ્યા ઝડપથી વધી
વિશ્વ બાળ મજૂર દિવસ નિમિત્તે એક અહેવાલ મુજબ, છેલ્લા ચાર વર્ષોમાં વિશ્વભરમાં બાળ મજૂરોની સંખ્યા 84 લાખથી વધીને 1.6 કરોડ થઈ છે. સાથે જ ILOના અહેવાલ મુજબ, 5થી 11 વર્ષની વયના બાળ મજૂરોની સંખ્યામાં પણ ઝડપથી વધારો થયો છે. હવે આ બાળકોની સંખ્યા બાળ મજૂરોની કુલ સંખ્યાના અડધાથી વધુ થઈ ગઈ છે. જ્યારે ખતરનાક કામમાં સામેલ 5થી 17 વર્ષની વયના બાળકો વર્ષ 2016થી 65 લાખથી વધીને 7.9 કરોડ થઈ ગયા છે.
આ વર્ષે વિશ્વ બાળશ્રમ નિષેધ દિવસની 'એક્ટ નાઉ: એન્ડ ચાઇલ્ડ લેબર' એટલે કે 'એક્ટ નાઉ, એન્ડ ચાઇલ્ડ લેબર' એટલે કે સક્રિય થઇને બાલશ્રમ ખતમ કરીએ. છેલ્લા બે દાયકાઓમાં આ પ્રથમ વખત છે, જ્યારે વિશ્વમાં બાળ મજૂરીમાં આટલો ઝડપથી વધારો થયો છે. આઈએલઓ અને યુનિસેફના અહેવાલો મુજબ લાખો બાળકો રોગચાળાની લપેટમાં છે, 2000થી 2016ની વચ્ચે કરવામાં આવેલા પ્રયત્નોની તુલનામાં બાળ મજૂરી રોકવાના પ્રયત્નોની વૃદ્ધિ ઘટી ગઈ છે.
બાળ મજૂરી સામે પગલાં અસરકારક હોવા જોઈએ
બાળ મજૂરી સમાજમાં અસમાનતા અને ભેદભાવને કારણે થાય છે, સાથે જ તે સામાજિક અસમાનતા અને ભેદભાવને પણ પ્રોત્સાહન આપે છે. નિષ્ણાંતોનું કહેવું છે કે બાળ મજૂરી વિરુદ્ધ લેવામાં આવતા કોઈપણ અસરકારક પગલાને માન્યતા આપવી જોઈએ અને આ પ્રયત્નો ગરીબી, ભેદભાવ અને વિસ્થાપનને કારણે બાળકોને જે શારીરિક અને ભાવનાત્મક નુકસાનનો સામનો કરી રહ્યા છે, તેનો સામનો કરવા માટે સક્ષમ હોવા જોઈએ.
વધુ એક આશંકા
આઇએલઓના રિપોર્ટમાં ચેતવણી આપવામાં આવી છે કે કોવિડ -19ને લીધે વર્ષ 2022 સુધીમાં લગભગ 9 મિલિયન બાળકોને બાળ મજૂરીમાં ઉમેરાવાનું જોખમ છે. સિમ્યુલેશન મોડેલ બતાવે છે કે જો તેમને યોગ્ય સામાજિક સુરક્ષા નહીં મળે, તો આ સંખ્યા 46 મિલિયન સુધી પહોંચી શકે છે. આવી સ્થિતિમાં બાળ મજૂરીનો વિરોધ કરવાના પ્રયત્નોમાં ઘટાડો અને નિષ્ફળતા વધુ નુકસાનકારક હોઈ શકે છે.
આ પણ વાંચો, આંચકો! 12 દિવસમાં 2 રૂપિયા સુધી મોંઘા થયા પેટ્રોલ-ડીઝલ, અનેક શહેરોમાં પેટ્રોલ 105ને પાર રોગચાળા દરમિયાન ચાલી રહેલા લોકડાઉનની સીધી અસર બાળકો પર પડી છે. શાળાઓ બંધ છે અને જે બાળકો પહેલેથી જ બાળ મજૂરીમાં હતા, તેમની હાલત કથળી છે. હવે તેઓ લમ્બો સમય કામ કરશે અથવા વધુ ખરાબ પરિસ્થિતિમાં કામ કરશે. જેને લઈને આવા બાળકોની સંખ્યા પણ ઝડપથી વધશે, જેમના પરિવારો પાસે રોજગાર નથી અને તેઓ બાળ મજૂરીમાં ધકેલી દેવામાં આવશે.
First published:
ગુજરાતી સમાચાર નો ખજાનો એટલે News18 ગુજરાતી. ગુજરાત, દેશ વિદેશ, બોલીવુડ, સ્પોર્ટ્સ, બિઝનેસ, મનોરંજન સહિત વધુ સમાચાર વાંચો ન્યૂઝ18 ગુજરાતી પર