મોન્સૂન પહેલા શા માટે આવે છે પ્રિ-મોન્સૂન, શું છે આ બંને વચ્ચેનો તફાવત

ભારત (India)માં ચોમાસા (Monsoon)ના આગમનને હવે ગણતરીના દિવસો જ બાકી છે. ચોમાસું 1 જૂને કેરળ પહોંચે છે અને તે પહેલાં જ તેના આગમન અને વરસાદની આગાહી વગેરેની ચર્ચાઓ ચાલતી રહે છે. ભારતમાં ચોમાસું ક્યાં પહોંચ્યું, કેવી રીતે અને ક્યાં કેટલા દિવસમાં પહોંચશે. આ વર્ષે કેટલો વરસાદ પડશે તેવા અનેક સવાલો પર લોકોની નજર રહેશે. આ સાથે ચોમાસા અને પ્રિ-મોન્સૂન (Pre-monsoon) વરસાદની પણ વાત છે. ચાલો જાણીએ કે આ ચોમાસા પહેલાનો વરસાદ (Rain) શું છે અને તે ચોમાસાના વરસાદથી કેટલો અલગ છે.

ચોમાસાનો વરસાદ શું છે
ભારતમાં ચોમાસાની ઋતુ ઘણી મોટી અને વિસ્તૃત પ્રક્રિયાઓથી બનેલી છે. મે-જૂન મહિનામાં, ભારતીય દ્વીપકલ્પ ગરમી સાથે ગરમ થવાનું શરૂ કરે છે, જ્યારે અરબી સમુદ્ર અને બંગાળની ખાડીમાં અને તેની આસપાસનું તાપમાન તુલનાત્મક રીતે ઓછું હોય છે. તાપમાનના આ તફાવતને કારણે સમુદ્રમાંથી પાણીના વાદળો મોટા પ્રમાણમાં ઉત્તર ભારત તરફ જાય છે અને ત્યાં જતી વખતે સમગ્ર ભારતમાં વરસાદ પડે છે, જેને ચોમાસાનો વરસાદ કહેવામાં આવે છે.

ચોમાસુ અને ચોમાસા પહેલાનો વરસાદ ક્યારે પડે છે?
ભારતીય દ્વીપકલ્પમાં, ચોમાસા પહેલાનો વરસાદ ઉત્તરીય ભાગોમાં પહેલા આવે છે અને વહેલો વિદાય લે છે. ઉત્તર ભારતમાં જૂન મહિનાને ચોમાસા પહેલાની ઋતુ કહેવામાં આવે છે. કેરળ અને ઉત્તરપૂર્વ ભારતમાં ચોમાસું 1 જૂને આવે છે, પરંતુ ચોમાસું ઝડપથી મહિનાના અંત સુધીમાં ઉત્તર ભારતમાં પહોંચે છે. પરંતુ ચોમાસા અને ચોમાસા પહેલાના વરસાદની લાક્ષણિકતાઓમાં થોડો તફાવત છે.

પ્રિમોન્સૂનની વિશેષતાઓ
પ્રીમોન્સૂન વરસાદ ગરમી અને ભેજની સ્થિતિ દ્વારા વર્ગીકૃત થયેલ છે. આ અસ્વસ્થ સ્થિતિ આખો દિવસ અને રાત રહે છે. પરંતુ જોરદાર પવન ગરમીથી થોડી રાહત આપે છે. પરંતુ ચોમાસામાં પવન અને લાંબા વરસાદના કારણે તાપમાનમાં ઘટાડો જોવા મળે છે. આ સિવાય વાદળો અને તેમના પ્રવાહમાં પણ મોટો તફાવત છે. ચોમાસા પહેલાના વાદળો ઉપર તરફ જાય છે અને સામાન્ય રીતે સાંજે વરસાદ પડે છે.

વાદળોનો તફાવત
જ્યાં પ્રિમોન્સૂન વાદળો ઉપર તરફ જાય છે અને ઊંચા તાપમાને બને છે. બીજી બાજુ, ચોમાસાના વાદળો સ્તરીય વાદળો છે જે એક જગ્યાએથી બીજા સ્થાને લાંબા અંતરની મુસાફરી કરે છે. આ સ્તરોમાં ઉચ્ચ ભેજ હોય ​​છે. ચોમાસા પહેલાનો વરસાદ જોરદાર અને તીખો હોય છે, જે એક-બે દિવસમાં પૂરો થાય છે. તે જ સમયે, ચોમાસાના વરસાદની પાળી લાંબી છે અને આ વરસાદ પણ વારંવાર થાય છે.

આ પણ વાંચો: શું ભારતના ઘઉંની નિકાસ પર પ્રતિબંધ લાવી રહ્યું છે વિશ્વમાં મોટું સંકટ

સમય તફાવત
બંને પ્રકારના વરસાદ એકસાથે જોવા મળતા નથી. ચોમાસાનો વરસાદ દિવસના કોઈપણ સમયે આવી શકે છે. પરંતુ પ્રિમોન્સૂન વરસાદ બપોર પછી અથવા સાંજ પછી જ આવે છે. આ ઉપરાંત બંને વરસાદમાં પવનનો પણ તફાવત છે. ચોમાસા પહેલાનો વરસાદ એ તોફાની પવનોને કારણે ધૂળની ડમરીઓ છે.

હવાનું અંતર
ગરમી અને તાપમાનમાં વધુ તફાવત હોવાને કારણે ચોમાસાની શરૂઆત પહેલા દરિયાઈ અને જમીની પવનો વધુ જોર આપે છે, જેના કારણે ભેજ અને વાદળછાયું સ્થિતિ સર્જાય છે. પરંતુ ચોમાસામાં આવા પવનો ખાસ જોવા મળતા નથી. હા, ચોમાસાના કારણે સર્જાયેલા ચક્રવાતના જોરદાર પવનો ઘણી વખત જોવા મળે છે.

આ પણ વાંચોઃ શું છે પૂજા સ્થળ કાયદો, જ્ઞાનવાપી અને મથુરા જેવી બાબતોમાં શું હશે તેની ભૂમિકા

પ્રિ-મોન્સુન વરસાદ એ કહેવાય છે કે તે માત્ર મર્યાદિત વિસ્તારમાં સ્થાનિક વરસાદ જેવો છે. પરંતુ ચોમાસાનો વરસાદ ખૂબ મોટા વિસ્તારને આવરી લે છે અને આ દરમિયાન સમગ્ર વિસ્તારમાં એકસમાન વાતાવરણ રહે છે. કૃષિપ્રધાન દેશ હોવાને કારણે, ભારતના લોકો ચોમાસાના વરસાદની વધુ રાહ જુએ છે કારણ કે આવતા વર્ષની સમગ્ર અર્થવ્યવસ્થા ચોમાસાના વરસાદનો ક્વોટા પૂરો થાય છે કે નહીં તેના પર નિર્ભર છે.

ગુજરાતી સમાચાર નો ખજાનો એટલે News18 ગુજરાતી. ગુજરાત, દેશ વિદેશ, બોલીવુડ, સ્પોર્ટ્સ, બિઝનેસ, મનોરંજન સહિત વધુ સમાચાર વાંચો ન્યૂઝ18 ગુજરાતી પર

Tags: Explained, Know about, Pre-Monsoon, ચોમાસુ Monsoon