Mahatma Gandhi: ગાંધીની નજરમાં શું છે હિંદુ અને કેવું જીવન જીવવું જોઈએ? કરતા હતા પુનર્જન્મમાં વિશ્વાસ

મહાત્મા ગાંધીએ એક નહિ ઘણી વખત પોતાના ભાષણમાં કહ્યું છે કે હિન્દુ ધર્મનો મતલબ એમના અનુસાર શું છે અથવા કયો વ્યક્તિ હિન્દુ કહેવાય છે. પોતાના લાંબા સાર્વજનિક જીવનમાં ગાંધીજીએ ક્યારેય કહેવામાં ડર્યા નહિ કે તેઓની આસ્થા હિન્દુ ધર્મમાં છે. તેઓ પોતાને સારા હિન્દુ સમજતા હતા. એમણે સમય-સમય પર આ વાતો લેખોમાં પણ લખી.

ગાંધીજી હંમેશા પૂજા અને પ્રાર્થનામાં માનતા હતા. તેઓ તેમના અનુયાયીઓને પણ કહેતા હતા કે તેઓએ તેમનું જીવન કેવી રીતે જીવવું જોઈએ પરંતુ ગાંધીજીની વિશેષતા હતી કે હિન્દુ હોવા છતાં તેઓ અન્ય ધર્મના લોકોના પ્રિય રહ્યા અને ધાર્મિક તરીકે દરેક ધર્મને માન આપ્યું.

શું છે હિન્દુ ધર્મ

'ગાંધી વાંગમય' ના ભાગ 23ના પેજ 516માં તેમણે સમજાવ્યું કે હિંદુ ધર્મ શું છે અને કઈ વ્યક્તિ પોતાને હિંદુ કહી શકે છે. તેઓ કહેતા હતા, "જો મને હિંદુ ધર્મ સમજાવવાનું કહેવામાં આવે તો હું એટલું જ કહીશ – અહિંસક માધ્યમથી સત્યની શોધ. કોઈ વ્યક્તિ ઈશ્વરમાં વિશ્વાસ નહિ કરતા પણ પોતાને હિન્દૂ કહી શકે છે."



ગાંધીના મતે, "સત્યની અથાક શોધનું બીજું નામ હિંદુ ધર્મ છે. ચોક્કસ હિંદુ ધર્મ સૌથી સહિષ્ણુ ધર્મ છે. અને વાંગમેય 28માં પેજ 204 પર એમને આ કહેતા ટાંકવામાં આવ્યું, હિન્દૂ ધર્મમાં દરેક ધર્મનો સાર મળશે, જે વસ્તુ એમાં નથી એ અસાર અને અનાવશ્યક છે."

તો હું હિંદુ ધર્મ છોડી દઈશ

ગાંધીજીએ 20 ઓક્ટોબર 1927ના રોજ 'યંગ ઈન્ડિયા'માં એક લેખ લખ્યો હતો "હું હિન્દુ કેમ છું". જેમાં તેમણે લખ્યું હતું કે, “મારો જન્મ હિંદુ પરિવારમાં થયો છે, તેથી હું હિંદુ છું. જો મને તે મારી નૈતિક ભાવના અથવા આધ્યાત્મિક વિકાસની વિરુદ્ધ લાગશે, તો હું તેને છોડી દઈશ.

ગાંધીજીએ કહ્યું, હું જેટલા ધર્મો જાણું છું તેમાં મને આ સૌથી વધુ સહિષ્ણુ જણાયું છે. ત્યાં કોઈ વૈચારિક કટ્ટરતા નથી

"અભ્યાસમાં મને જાણવા મળ્યું છે કે હું જે પણ ધર્મો જાણું છું તેમાં તે સૌથી વધુ સહિષ્ણુ છે. આમાં કોઈ વૈચારિક કટ્ટરતા નથી, આ બાબત મને ખૂબ આકર્ષે છે. હિંદુ ધર્મ બાકાત નથી, તેથી તેના અનુયાયીઓ માત્ર અન્ય ધર્મોનો આદર જ નહિ, પરંતુ તેઓ તમામ ધર્મોની સારી બાબતોને પસંદ અને અપનાવી શકે છે."

પુનર્જન્મ અને અવતારમાં વિશ્વાસ રાખું છું

તેમણે ઓક્ટોબર 6, 1921ના ​​"યંગ ઈન્ડિયા" ના અંકમાં લખ્યું હતું, "હું મારી જાતને સનાતની હિન્દુ કહું છું કારણ કે હું વેદ, ઉપનિષદ, પુરાણ અને હિંદુ ગ્રંથો તરીકે ઓળખાતા તમામ સાહિત્યમાં વિશ્વાસ કરું છું, અને તેથી અવતારો અને પુનર્જન્મમાં પણ. "હું ગાય સંરક્ષણમાં તેના લોકપ્રિય સ્વરૂપો કરતાં વધુ વ્યાપક રીતે માનું છું. દરેક હિંદુ ભગવાન અને તેની વિશિષ્ટતામાં વિશ્વાસ રાખું છું, પુનર્જન્મ અને મોક્ષમાં માનું છે. ગાંધીજી પણ મૂર્તિપૂજામાં માનતા હતા, તેમણે આ જ લેખમાં લખ્યું હતું કે, "હું મૂર્તિપૂજામાં અવિશ્વાસ કરતો નથી."

જ્યારે હિંદુ ધર્મ પર સંકટ આવ્યું...

ગાંધીજીએ 07 ફેબ્રુઆરી 1926ના “નવજીવન”માં લખ્યું છે કે, “જ્યારે પણ આ ધર્મ પર સંકટ આવ્યું ત્યારે હિંદુ ધર્મના અનુયાયીઓ તપસ્યા કરતા. તેની મલિનતાના કારણો શોધો અને તેનું નિદાન કરો. તેમના શાસ્ત્રો વધતા ગયા. વેદ, ઉપનિષદ, સ્મૃતિઓ, પુરાણો અને ઈતિહાસની રચના એક જ સમયે નથી થઈ, પરંતુ જ્યારે સંદર્ભ ઊભો થયો ત્યારે જુદા જુદા ગ્રંથોનું સર્જન થયું. તેથી જ તેમનામાં વિરોધાભાસી વસ્તુઓ પણ જોવા મળશે.



ગાંધીજીએ પણ સ્પષ્ટ કહ્યું કે હું અસ્પૃશ્યતાને હિંદુ ધર્મની સૌથી ગંભીર ખામી ગણતો રહ્યો છું. એ વાત સાચી છે કે આ દોષ આપણા દેશમાં પરંપરાથી ચાલતો આવ્યો છે. જેને હિંદુ ધર્મનો સૌથી મોટો દોષ માનવામાં આવે છે

કોને માનવામાં આવે છે હિંદુ ધર્મનો સૌથી મોટો દોષ

ગાંધીજી અસ્પૃશ્યતાને હિંદુ ધર્મનો સૌથી મોટો દોષ માનતા હતા. તેમણે “યંગ ઈન્ડિયા”માં તેમના એક લેખમાં લખ્યું છે, “હું અસ્પૃશ્યતાને હિંદુ ધર્મની સૌથી ગંભીર ખામીઓમાંથી એક ગણું છું. એ વાત સાચી છે કે આ દોષ આપણા દેશમાં પરંપરાથી ચાલતો આવ્યો છે. આ જ વાત બીજા ઘણા ખરાબ રિવાજોને પણ લાગુ પડે છે. મને એ વિચારતાં શરમ આવે છે કે લગભગ છોકરીઓને વેશ્યાવૃત્તિમાં આપવી એ હિંદુ ધર્મનો એક ભાગ હતો.



કાલી સામે બકરાનું બલિદાન અધર્મ

"હું કાલી સમક્ષ બકરો બલિદાન આપવાને અયોગ્ય માનું છું અને તેને હિંદુ ધર્મનો ભાગ માનતો નથી. એમાં કોઈ શંકા નથી કે એક સમયે ધર્મના નામે પશુઓનું બલિદાન આપવામાં આવતું હતું, પરંતુ આ કોઈ ધર્મ નથી અને ચોક્કસપણે હિંદુ ધર્મ નથી."

ગુજરાતી સમાચાર નો ખજાનો એટલે News18 ગુજરાતી. ગુજરાત, દેશ વિદેશ, બોલીવુડ, સ્પોર્ટ્સ, બિઝનેસ, મનોરંજન સહિત વધુ સમાચાર વાંચો ન્યૂઝ18 ગુજરાતી પર

Tags: Dharm Bhakti, Mahatma gandhi