શું તમે દેવાના પહાડ નીચેથી નીકળવાનો રસ્તો શોધો છો? આ લોકો કરશે મદદ

32 વર્ષીય, મુંબઇ સ્થિત વિશાલ મિશ્રાએ 2020 માં હોમ લોન (Home Loan) માટે અરજી કરી હતી. ત્યારે બેંકોએ તેની અરજીઓને નકારી કાઢી હતી. ત્યારબાદ તમની નોકરી જોખમમાં મુકાઈ ગઈ હતી કારણ કે કોવિડ -19 મહામારી (Covid-19 Pandemic) ફેલાયેલી હતી. મિશ્રાની અરજીઓ કેન્સલ થઇ કારણ કે તેમનો ક્રેડિટ સ્કોર 650 થી ઓછો હતો. પરંતુ તે સમજી નહોતો શકતો શા માટે?

પોતાની સમસ્યાના સમાધાન માટે Rectifycredit.com સ્થાપક નિયામક અપર્ણા રામચંદ્ર સાથે એક-બે વખત મીટિંગ કર્યા પછી, તેને જાણવા મળ્યું કે તેમના ક્રેડિટ સ્કોર (Credit Score)ને અસર થઈ છે કારણ કે તેઓ મોડા પગારને કારણે લીધે તેણે લીધેલી બે લોનના ઇક્વેટેડી મંથલી ઇન્સ્ટોલમેન્ટ્સ (EMI) ચૂકવવામાં મોડું થઇ ગયું હતું. ભારતમાં ક્રેડિટ કાઉન્સેલર્સ (Credit Counsellors in India) શોધવા સરળ નથી. કારણ કે આવી વ્યક્તિઓ અથવા એજન્સીઓનો તૈયાર ડેટાબેઝ ઉપલબ્ધ નથી.

FREED પ્લેટફોર્મ લોકોને તેમના દેવાના પ્રશ્નોના નિરાકરણમાં મદદ કરે છે, તેની શરૂઆત રિતેશ શ્રીવાસ્તવ (Ritesh Srivastava) દ્વારા કરવામાં આવી હતી, જેમણે અમેરિકામાં એક દાયકાથી વધુ સમય સુધી આ લાઇનમાં કામ કર્યું હતું. શ્રીવાસ્તવ અમેરિકામાં ડેટ રિલીફ કંપની (Debt Relief Company)ના સહ-માલિક અને સંચાલન કરતા હતા અને તેમણે 2 અબજ ડોલરથી વધુના ગ્રાહક દેવાનો ઉકેલ લાવી દીધો છે. ભારત પરત ફર્યા બાદ તેમણે ઓગસ્ટ 2020માં ફ્રીડ (FREED)ની સ્થાપના કરી હતી.

શ્રીવાસ્તવ કહે છે કે, "ભારતમાં ભાગ્યે જ કોઈ ડેબ્ટ રીલીફ પ્લેટફોર્મ છે. ફ્રીડનો ઉદ્દેશ્ય એવા ઋણધારકોને મદદ કરવાનો છે, જેઓ ચુકવણી કરવાનો અને દેવામુક્ત થવા માંગે છે".

આ પણ વાંચો - રોકાણકારોની બલ્લેબલ્લે, આ કંપની 1 શેર પર આપશે 45 રૂપિયાનું ડિવિડન્ડ

લોનની માંગ

રિઝર્વ બેંક ઓફ ઇન્ડિયાના આંકડા અનુસાર સપ્ટેમ્બર 2022 માં બાકી પર્સનલ લોન 84 ટકા વધીને 35.98 લાખ કરોડ રૂપિયા થઈ ગઈ છે, જે સપ્ટેમ્બર 2018 માં 19.55 લાખ કરોડ રૂપિયા હતી. પર્સનલ લોન ઘર, કન્ઝ્યુમર ડ્યુરેબલ્સ અને વાહનો, એજ્યુકેશન લોન, ક્રેડિટ કાર્ડ્સ અને 'અન્ય' સાધનો ખરીદવા માટે લેવામાં આવે છે. બાકી ક્રેડિટ કાર્ડની રકમ સપ્ટેમ્બર 2022માં બમણી થઈને 1.81 લાખ કરોડ રૂપિયા થઈ ગઈ છે. ફ્રીડનો અંદાજ છે કે ભારતમાં કુલ અસુરક્ષિત દેવું લગભગ 150 અબજ ડોલર છે. આમાંથી આશરે 15 અબજ ડોલર સ્ટ્રેસ અને ડિફોલ્ટમાં હોવાનું તેમનો અંદાજ છે.

ટ્રાન્સયુનિયન સીઆઇબીઆઇએલના એક અહેવાલ અનુસાર, જૂન 2022 માં પૂરા થયેલા ત્રણ મહિનામાં લગભગ 40 ટકા ક્રેડિટ સ્કોર ઇન્ક્વાયરી 18-30 વર્ષની વયના લોકો પાસેથી આવી હતી, જે એક વર્ષ અગાઉ 38 ટકા અને જૂન 2020 ના ત્રિમાસિક ગાળામાં 30 ટકા હતી.

જોખમોને ઓળખો

જ્યારે કોઈ તમારા ક્રેડિટ કાર્ડ પર મિનિમમ બેલેન્સ આપવાનું શરૂ કરે છે, ત્યારે તે પહેલો રેડ ફ્લેગ હોય છે. લોન અથવા ક્રેડિટ કાર્ડની અરજીઓ નામંજૂર થવી એ વધુ ક્લાસિક સંકેત છે.

મિશન રીપેર

ક્રેડિટ સલાહકારો તે લોકોને મદદ કરે છે જેઓ તેમની લોન ચૂકવવાનો ઇરાદો ધરાવે છે. અહીં, લોન માફ કરવાનો ઇરાદો નથી. ફ્રીડ (FREED) વ્યક્તિના દેવા, નાણાકીય પરિસ્થિતિ અને આવક અને ખર્ચનું મૂલ્યાંકન કર્યા પછી ઋણલેનારના ડેટ રીલીફ પ્રોગ્રામ માટે બચત શિડ્યૂલ તૈયાર કરે છે. દર મહિને, દેવાદારે ફ્રીડ (FREED) ખોલતા ટ્રસ્ટ એકાઉન્ટમાં ભંડોળ અલગ રાખવું પડે છે- જે એક સુવ્યવસ્થિત રોકાણ સ્કિમ જેવું છે. જેમ જેમ આ ટ્રસ્ટ એકાઉન્ટમાં પૈસા વધતા જાય છે તેમ તેમ એક સમયે એક ક્રેડિટર માટે દેવું સેટલ થવા લાગે છે.

મુંબઈની 27 વર્ષીય સીમા રેડ્ડી 2020માં પોતાની લોન પર કેટલાક ઈએમઆઈ ચૂકી ગઈ હતી. તેણે પિતાની તબીબી સારવાર માટે 2 લાખ રૂપિયાની લોન લીધી હતી અને તે તેની નાની બહેનના કોલેજના શિક્ષણને પણ ટેકો આપી રહી હતી. પરંતુ કોવિડ -19 દરમિયાન તેણીએ તેની નોકરી ગુમાવી દીધી. રેડ્ડીએ તેના ક્રેડિટ કાર્ડ પર ચુકવણી પણ છોડી દીધી હતી. આ બધા કારણોએ તેના ક્રેડિટ સ્કોરને નબળો બનાવ્યો અને તેણીને બીજી લોન માટે અયોગ્ય બનાવી દીધી. છ મહિનાની કડક બચત પદ્ધતિ અને નિયંત્રિત ખર્ચ પછી રેડ્ડીએ તેના તમામ દેવા ચૂકવી દીધા.

તે કહે છે કે, "મારી ક્રેડિટ રિપેરિંગ પ્રક્રિયાએ મને શીખવ્યું કે જો તમારે ક્યારેય લોન લેવી હોય, તો ઘણી બધી બેંકોમાં ન જાઓ. તમે જે પણ બેંકમાં જશો તે તમારો ક્રેડિટ રિપોર્ટ ખેંચી લેશે. જો તમારા ક્રેડિટ સ્કોર પર બહુવિધ ઇન્ક્વાયરી હોય, તો તે નકારાત્મક માનવામાં આવે છે કારણ કે તે દર્શાવે છે કે તમે સંકટરૂપ છો અથવા તમે ઘણી બધી લોન માટે અરજી કરી રહ્યા છો".

શ્રીવાસ્તવ કહે છે કે, આખી પ્રક્રિયા દ્વારા રેગ્યુલર કાઉન્સેલિંગ મહત્વપૂર્ણ છે. દેવાદારની આર્થિક મુશ્કેલીઓની ખાતરી કર્યા પછી ક્રેડિટ કાઉન્સેલર્સ તેમની લાઇફસ્ટાઇલ પર નજર કરે છે, તેમની આવક અને ખર્ચનો અભ્યાસ કરે છે અને ખાતરી કરે છે કે કેટલી જવાબદારીઓ વાસ્તવિક રીતે ચૂકવી શકાય છે. જવાબદારી દેવાદાર પર રહે છે.

આ પણ વાંચો - કોમ્પ્યુટરનું વેચાણ ઘટ્યું, 6 હજાર કર્મચારીઓની નોકરી જોખમમાં મુકાઈ

ક્રેડિટ સલાહકારો દેવાદારોને આર્થિક મુશ્કેલીઓ હોવા છતાં ચુકવણીના ઉદ્દેશની ખાતરી આપવા માટે બેંકો સાથે વાટાઘાટો કરવામાં પણ મદદ કરે છે. લોનની જવાબદારીઓમાં ઘટાડો કરો, મુદત લંબાવો અને મૂળ લોનની રકમનો 40-50 ટકા હિસ્સો ચૂકવ્યા પછી એકાઉન્ટને બંધ કરો. ભારતમાં ડેટ કાઉન્સેલિંગ નવી વાત નથી.

નિવૃત્ત બેન્કર વી.એન.કુલકર્ણીએ મનીકંટ્રોલને જણાવ્યું હતું કે, તેમના ભૂતપૂર્વ નિયોક્તા બેન્ક ઓફ ઇન્ડિયાએ 2007માં મધ્ય મુંબઈમાં ડેટ કાઉન્સેલિંગ સેન્ટર શરૂ કર્યું હતું. આરબીઆઈના તત્કાલીન ગવર્નર વાય.વી.રેડ્ડીએ ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું, સેન્ટ્રા મુંબઈમાં અભય ક્રેડિટ કાઉન્સેલિંગનું કેન્દ્ર ટૂંક સમયમાં જ જામ-પેક્ડ થઈ ગયું હતું.

વર્ષ 2017માં ઉદ્યોગ સાહસિક અભિષેક અગ્રવાલ અને રાજીવ રાજે ક્રેડિટવિદ્યા (CreditVidya)ની શરૂઆત કરી હતી. આઈસીઆઈસીઆઈ બેન્કની દિશા ક્રેડિટ કાઉન્સેલિંગના ચીફ મદન મોહન સલાહકાર તરીકે આવ્યા હતા. 72 વર્ષીય અને હાલ નિવૃત્ત થયેલા મોહન કહે છે કે, દેવાદારોએ કાઉન્સેલિંગ સેન્ટરમાં નોંધણી કરાવવાનો નિર્ણય લીધા પછી વધુ લોન લેવાનું બંધ કરવું જોઇએ. તેઓ જણાવે છે કે, જો લોન ચૂકવવાનો નક્કર ઇરાદો હોય, તો બેંકો સાંભળવા અને પતાવટ કરવા તૈયાર છે. બૅન્કો કશું જ ન હોવાને બદલે કશુંક મેળવવા માટે હંમેશાં તત્પર હોય છે."

શું પર્સનલ બેન્કરપ્ટસી શક્ય છે?

જો તમારી પાસે દેવું ચૂકવવા માટે પૈસા ન હોય અને નાદારી જાહેર કરવા માંગતા હોય તો? 2016ના ઇન્સોલ્વન્સી એન્ડ બેંકરપ્સી કોડમાં વ્યક્તિગત નાદારી સાથે વ્યવહાર કરવાની જોગવાઈ છે. જો કે, આ અંગે સૂચના આપવામાં આવી નથી. રસ્તો નક્કી કરવામાં આવ્યો છે, પરંતુ સરકારે તેને કાયદેસર બનાવ્યો નથી. જે વ્યક્તિઓ કોર્પોરેટ લોન માટે બાંયધરી આપનાર છે તે આઇબીસીમાં નિર્ધારિત પ્રક્રિયાઓને આધિન છે. તે નવેમ્બર 2019થી કાર્યરત છે. હાલમાં કંપનીઓ નાદારી જાહેર કરી શકે છે અને આઇબીસી અને ધિરાણકર્તાઓ પછી તેઓ જે પણ કરી શકે તે કરીને બચાવી શકે છે અને આગળ વધી શકે છે.

નીતિ સંશોધન સંસ્થા દ્વાર રિસર્ચના અધ્યક્ષ બિંદુ અનંત જણાવે છે કે, વ્યક્તિઓ માટે આઇબીસી પણ લાયક લોકોને નવી શરૂઆત આપવા માટે યોગ્ય છે. બિંદુ અનંત, ઇન્સોલ્વન્સી એન્ડ બેંકરપ્સી બોર્ડ ઓફ ઇન્ડિયા દ્વારા વ્યક્તિઓ માટે નાદારી ઠરાવ માટેનો માર્ગ સૂચવવા માટે સ્થાપિત વર્કિંગ ગૃપનો ભાગ હતા. અહીં નવી શરૂઆતનો અર્થ એ છે કે, જો આઇબીસી કોર્ટ (કેસની અવગણના કરતી ચુકાદો આપતી ઓથોરિટી) પ્રમાણિત કરે કે દેવાદાર ખરેખર તૂટી ગયો છે અને લેણદારોને પૈસો પણ પરત કરી શકતો નથી, તો દેવું માફ કરવામાં આવે છે અને તે વ્યક્તિ નવી શરૂઆત કરી શકે છે. તેનો અર્થ એ નથી કે કોઈ પણ કહી શકે કે તેઓ ચૂકવણી કરી શકતા નથી. નવી શરૂઆતની પ્રક્રિયા માટે પાત્ર બનવા માટે દેવાદારોએ સાત શરતો પૂરી કરવી આવશ્યક છે.

આ શરતોમાં તેમની વાર્ષિક આવક 60,000 રૂપિયાથી ઓછી હોવી જોઈએ, તેમની પાસે 20,000 રૂપિયાથી વધુની સંપત્તિ ન હોવી જોઈએ અને ક્વોલિફાઇંગ ડેટનું કુલ મૂલ્ય 35,000 રૂપિયાથી વધુ ન હોવું જોઈએ. ક્વોલિફાઇંગ ડેટ એટલે જેને દેવાદાર કાયમી ધોરણે માફ કરવા માંગે છે.

ગુજરાતી સમાચાર નો ખજાનો એટલે News18 ગુજરાતી. ગુજરાત, દેશ વિદેશ, બોલીવુડ, સ્પોર્ટ્સ, બિઝનેસ, મનોરંજન સહિત વધુ સમાચાર વાંચો ન્યૂઝ18 ગુજરાતી પર

Tags: Business, Loan