BAPS: આ છે લંડનનું સ્વામીનારાયણ મંદિર, કેવી રીતે તૈયાર થયું? કોણે કરી હતી અક્ષરપુરુષોત્તમ મહારાજની સ્થાપના? જાણો અહીં

Parth Patel, Ahmedabad: અમદાવાદમાં ઉજવાઈ રહેલા પ્રમુખસ્વામી મહારાજ શતાબ્દી મહોત્સવની ભવ્ય ઉજવણી ચાલી રહી છે. ત્યારે લંડનમાં બનાવવામાં આવેલા BAPS સંસ્થા દ્વારા નિર્માણ પામેલા ભગવાન સ્વામિ નારાયણ મંદિરના અને ભક્તોએ કરેલા સત્સંગના વિકાસના ઈતિહાસ વિશે આપણે વિસ્તારપૂર્વક માહિતી મેળવીએ.

યુકેમાં BAPS ના બીજ છેલ્લી સદીના મધ્યમાં વાવવામાં આવ્યા હતા. જ્યારે 1950 માં શાસ્ત્રીજી મહારાજના આશીર્વાદથી મહેન્દ્રભાઈ પટેલ (બેરિસ્ટર), પુરુષોત્તમભાઈ પટેલ અને અન્ય કેટલાક ભક્તો સત્સંગ માટે પ્રસંગોપાત લંડનમાં મળવા લાગ્યા. 1950 ના દાયકામાં લંડનમાં સમય મુશ્કેલ હતો. શરૂઆતમાં ભારતીય ભોજન તૈયાર કરવું પણ મુશ્કેલ હતું. લીલા શાકભાજી, કઠોળ અને અનાજ આવવું મુશ્કેલ હતું. ઘણા ભક્તો મહિનાઓ સુધી રોટલી અને ચા પર જીવવાની વાત કરે છે.



સ્વામિનારાયણ હિંદુ મિશન, લંડન ફેલોશિપ સેન્ટરના નામ હેઠળ નોંધાયેલું હતું

1959 ના ઉનાળામાં સત્સંગ મંડળ માટે બંધારણ ઘડવામાં આવ્યું હતું અને સ્વામિનારાયણ હિંદુ મિશન, લંડન ફેલોશિપ સેન્ટરના નામ હેઠળ નોંધાયેલું હતું. મિશનના અધ્યક્ષ તરીકે ડી. ડી. મેઘાણી, ઉપાધ્યક્ષ તરીકે મહેન્દ્રભાઈ બેરિસ્ટર, સેક્રેટરી તરીકે પ્રફુલભાઈ પટેલ, ખજાનચી તરીકે ચંદ્રકાંતભાઈ એન. ધુપેલિયા અને નવીનભાઈ સ્વામિનારાયણને તેમની આધ્યાત્મિક વાતો અને અનુભવોથી સત્સંગ સભાઓનું જ્ઞાન કરાવ્યું હતું.



સપ્ટેમ્બર 1959 માં ગુલઝારીલાલ નંદા (ભારતના તત્કાલિન કેન્દ્રીય શ્રમમંત્રી અને બાદમાં ભારતના કાર્યકારી વડાપ્રધાન) યુરોપના પ્રવાસ દરમિયાન લંડનની મુલાકાતે આવ્યા હતા. યોગીજી મહારાજે તેમના સન્માનમાં સત્કાર સમારંભનું આયોજન કરવા ભક્તોને પત્ર લખ્યો હતો. સેન્ટ્રલ લંડનમાં વેગા રેસ્ટોરન્ટમાં આયોજિત આ પ્રથમ જાહેર સત્સંગ સમારોહમાં 100 કરતાં વધુ મહાનુભાવો અને મહેમાનો હાજર રહ્યા હતા.



યોગીજી મહારાજના નિયમિત પત્રો અને વિદ્વાન ભક્તોની મુલાકાતો દ્વારા કેન્દ્રનું પોષણ થતું હતું. મોમ્બાસા (કેન્યા) ના રવિભાઈ પંડ્યાએ અવાર-નવાર લંડનની બિઝનેસ ટ્રીપ કરી હતી અને પોતાની વાતોથી ભક્તોને પ્રેરણા પણ આપી હતી. 1962 માં નૈરોબી (કેન્યા) ના હરમાનભાઈ પટેલ સત્સંગને એકીકૃત કરવા અને ભક્તોને પ્રોત્સાહિત કરવાના હેતુથી જ લંડન ગયા હતા.

યોગીજી મહારાજે કહ્યું કે જો તેઓ મંદિર માટે જગ્યા મેળવે તો તેઓ આવશે

1964 માં નવીનભાઈ સ્વામિનારાયણે માન્ચેસ્ટરમાં સત્સંગ સભાની શરૂઆત કરી. 1970 માં યોગીજી મહારાજની પૂર્વ આફ્રિકાની મુલાકાત દરમિયાન લંડનમાં ભક્તોએ તેમને લંડન પધારી કૃપા કરવા આમંત્રણ આપ્યું. યોગીજી મહારાજે કહ્યું કે જો તેઓ મંદિર માટે જગ્યા મેળવે તો તેઓ આવશે. ટોરોરો (યુગાન્ડા) માં લંડનના ભક્તો અને યોગીજી મહારાજ વચ્ચે ટેલિફોન પર ઐતિહાસિક વાતચીત થઈ.



યોગીજી મહારાજના આશીર્વાદથી ભક્તોએ યોગ્ય સ્થળ માટે લંડનમાં શોધખોળ શરૂ કરી. ત્યારબાદ મંદિરની સ્થાપના માટે ભક્તોની સંખ્યા ઓછી હતી. પરંતુ યોગીજી મહારાજને લંડન બોલાવવાની ભક્તોની ઈચ્છાએ તેમના પ્રયત્નોને પ્રેરણા આપી. સ્વામીજીની ઈચ્છાથી મંદિર બનાવવા માટે ચર્ચ ખરીદવામાં આવ્યું હતું. યોગીજી મહારાજ 23 મે, 1970 ના રોજ લંડન પધાર્યા.



તેમના આગમન પર યોગીજી મહારાજે તેમના આશીર્વાદમાં કહ્યું હતું કે લંડનમાં અમારી પાસે ત્રણ બાબતો સિદ્ધ કરવી છે. એક તો શાસ્ત્રીજી મહારાજના આશીર્વાદ પાઠવવા. જેથી કરીને દરેક વ્યક્તિ આ દેશમાં સુખી રીતે જીવી શકે. મંદિરનું ઉદ્ઘાટન કરવું અને મૂર્તિ-પ્રતિષ્ઠા વિધિ કરવી. ભવિષ્યમાં એક વિશાળ મંદિર બનશે. સરકાર થોડી જમીન આપશે અને તમે મંદિર બનાવશો - આ શ્રીજી મહારાજના આશીર્વાદ છે.

ઇસ્લિંગ્ટન, લંડનમાં ચર્ચનું નવીનીકરણ કરવામાં આવ્યું

ઇસ્લિંગ્ટન, લંડનમાં ચર્ચનું નવીનીકરણ કરવામાં આવ્યું હતું અને પશ્ચિમ વિશ્વમાં પ્રથમ સ્વામિનારાયણ મંદિરનું ઉદ્ઘાટન રવિવાર 14 જૂન, 1970 ના રોજ યોગીજી મહારાજ દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. ચર્ચની પુનઃસ્થાપના અને પુનઃ સુશોભિત કર્યા પછી શાસ્ત્રીજી મહારાજ દ્વારા પવિત્ર કરાયેલી અને પ્રભુદાસ લાલાજીને આપવામાં આવેલી પવિત્ર મૂર્તિઓ કમ્પાલા (યુગાન્ડા) થી લાવવામાં આવી હતી.

એક યજ્ઞ કરવામાં આવ્યો હતો અને હજારો લોકો શોભાયાત્રાના સાક્ષી બન્યા હતા. ત્યારબાદ નવા મંદિરમાં મુર્તિઓ આનંદપૂર્વક સ્થાપિત કરવામાં આવી હતી. યોગીજી મહારાજે ઉત્સાહપૂર્વક આશીર્વાદ વરસાવતા કહ્યું હતું કે એક દિવસ આ મંદિર ભક્તોને સમાવવા માટે ખૂબ નાનું પડશે. સમગ્ર લંડનમાં સત્સંગ ખીલશે. એક મહાન શિખરબધ્ધ મંદિરનું નિર્માણ કરવામાં આવશે અને લાખો લોકોને ફાયદો થશે.

યોગીજી મહારાજ 23 જાન્યુઆરી, 1971 ના રોજ 78 વર્ષની વયે ધામમાં પધાર્યા. ત્યારબાદ પ. પૂ. પ્રમુખસ્વામી મહારાજના શિરે આ જવાબદારી આવી હતી. 14 જૂન, 1972 ના રોજ પીપલાણા ગામમાં પ્રમુખસ્વામી મહારાજે યોગીજી મહારાજને યાદ કરી અને પ્રાર્થના કરી હતી કે લંડનમાં માર્બલનું શિખરબદ્ધ મંદિર બને અને 100 સાધુઓ ઉદ્ઘાટન સમારોહમાં પધારે.

ઇસ્લિંગ્ટનના મંદિરમાં પ્રમુખસ્વામીએ અક્ષરપુરુષોત્તમ મહારાજ, શ્રી રાધાકૃષ્ણ અને ગુરુ પરંપરાની પેઇન્ટેડ મૂર્તિઓ સ્થાપિત કરી

1972 માં યુગાન્ડામાંથી હાંકી કાઢવામાં આવેલા હજારો શ્રદ્ધાળુઓ અને ભારતીયો ઈંગ્લેન્ડ સ્થળાંતરિત થયા. ઇસ્લિંગ્ટન મંદિર ભક્તોની સતત વધતી જતી ભરતીને સમાવી શક્યું ન હતું. 1974 માં ઇસ્લિંગ્ટનના મંદિરમાં પ્રમુખસ્વામી મહારાજે વિધિપૂર્વક અક્ષરપુરુષોત્તમ મહારાજ, શ્રી રાધાકૃષ્ણ અને ગુરુ પરંપરાની મોટી પેઇન્ટેડ મૂર્તિઓ સ્થાપિત કરી હતી. જે 1972 ના યુગાન્ડાના હકાલપટ્ટીના થોડા સમય પહેલા ટોરોરો મંદિરમાંથી મેળવવામાં આવી હતી.

1977 માં પ્રમુખસ્વામી મહારાજ યુકેની મુલાકાતે ગયા. એશ્ટન, લેસ્ટર અને વેલિંગબરોમાં નાના મંદિરોની સ્થાપના કરી. ત્યારબાદ ભગવાન સ્વામિનારાયણ અને ગુણાતીતાનંદ સ્વામીની કૃપા તેમજ શાસ્ત્રીજી મહારાજની દ્રષ્ટિ અને યોગીજી મહારાજના આશીર્વાદ દ્વારા નીસડનમાં 2.25 એકરની નવી જગ્યા હસ્તગત કરવામાં આવી. મંદિર અને એસેમ્બલી હોલ બનાવવા માટે ફેક્ટરીની જગ્યાનું નવીનીકરણ કરવામાં આવ્યું હતું.

20 જુલાઈ, 1980 ના રોજ પ્રમુખસ્વામી મહારાજ દ્વારા ભૂમિપૂજન સમારોહ કરવામાં આવ્યો હતો. 1982 માં પ્રમુખસ્વામી મહારાજે નિસડનમાં નવા મંદિરનો ઉદ્ઘાટન સમારોહ કર્યો હતો. આ સમયની આસપાસ જ સ્વામીશ્રીએ સૌપ્રથમ લંડનમાં પરંપરાગત શિખરબદ્ધ મંદિર બનાવવાનો વિચાર પ્રસ્તાવિત કર્યો હતો.

લંડનના વાર્ષિક અન્નકુટ ઉત્સવમાં હજારો ભક્તો, શુભેચ્છકો દર્શન માટે આવ્યા

1984 માં ઉત્તર-પશ્ચિમ લંડનમાં હેરોમાં નવા મંદિર માટે 4.5 એકર જમીનનો ઘણો મોટો પ્લોટ હસ્તગત કરવામાં આવ્યો હતો. પરંતુ ડિસેમ્બર 1986 માં પર્યાવરણ વિભાગ દ્વારા આયોજનની પરવાનગીનો ઈન્કાર કરવામાં આવ્યો હતો. 1985 માં લંડનમાં એલેક્ઝાન્ડ્રા પેલેસના મેદાનમાં ભારતનો સાંસ્કૃતિક ઉત્સવ ઉજવવામાં આવ્યો હતો. લંડનમાં વાર્ષિક અન્નકુટ ઉત્સવ દરમિયાન હજારો ભક્તો અને શુભેચ્છકો નીસડેન મંદિરમાં દર્શન માટે આવ્યા.

1990 માં તે પ્રકાશમાં આવ્યું કે મેડો ગર્થ પર હાલના મંદિરની સામે આવેલ આર્લિંગ્ટન ગેરેજ અને વેરહાઉસ વેચાણ માટે મૂકવામાં આવ્યું હતું. સ્વામીશ્રીએ ભક્તોને પૂછપરછ કરવા કહ્યું અને આખરે સ્વામીશ્રીની સૂચના પર તે ઉનાળાના અંતમાં સાઇટ ખરીદવામાં આવી. 7 જુલાઈ, 1991 ના રોજ સ્વામીશ્રીએ શિખરબદ્ધ મંદિરનો શિલાન્યાસ કર્યો.

નવા મંદિરનું કામ નવેમ્બર 1992 માં શરૂ થયું અને માત્ર 2.5 વર્ષમાં સેંકડો સ્વયંસેવકોના પ્રયત્નોથી પરંપરાગત પથ્થરવાળું શિખરબદ્ધ મંદિરનું નિર્માણ પૂર્ણ થયું. BAPS શ્રી સ્વામિનારાયણ મંદિર, લંડનનું ઉદ્ઘાટન પ્રમુખસ્વામી મહારાજ દ્વારા 20 ઓગસ્ટ, 1995 ના રોજ છ દિવસીય મંદિર મહોત્સવની ઉજવણીના ભાગરૂપે કરવામાં આવ્યું હતું.



ત્યારબાદ પ. પૂ. પ્રમુખસ્વામી મહારાજે અનેકવાર લંડન પધારી હરિભકતોને સત્સંગનું સુખ આપ્યું. વર્તમાન ગુરુહરી પ. પૂ. મહંતસ્વામી મહારાજે પણ વર્ષ 2017 માં લંડનમાં પધાર્યા હતા અને સૌ કોઈને સત્સંગનો લાભ આપ્યો હતો. વિશેષમાં પ. પૂ. પ્રમુખસ્વામી મહારાજ શતાબ્દી મહોત્સવ ઉપક્રમે લંડનમાં પણ વિવિધ કાર્યક્રમો જેવા કે ફેસ્ટિવલ ઓફ ઈન્સ્પિરેશન, મ્યુઝિકલ ટ્રિબ્યુટ વગેરે પણ કરવામાં આવ્યા હતા.

ગુજરાતી સમાચાર નો ખજાનો એટલે News18 ગુજરાતી. ગુજરાત, દેશ વિદેશ, બોલીવુડ, સ્પોર્ટ્સ, બિઝનેસ, મનોરંજન સહિત વધુ સમાચાર વાંચો ન્યૂઝ18 ગુજરાતી પર

Tags: Ahmedabad news, Baps pramukh swamis maharaj, BAPS Swaminarayan, Local 18